Basınçlı Kaplarda Güvenlik

Basınçlı Kaplar Hakkında Mevzuat

BASİT BASINÇLI KAPLAR YÖNETMELİĞİ (2014/29/AB)

Bu Yönetmeliğin amacı; basit basınçlı kapların karşılamaları gereken temel sağlık ve güvenlik gereklerini, bu ürünlerle ilgili piyasaya arz koşullarını ve piyasa gözetimi ve denetimi esaslarını belirlemektir.

BASINÇLI EKİPMANLAR YÖNETMELİĞİ  (2014/68/AB)

Bu Yönetmeliğin amacı; izin verilebilen maksimum PS basıncı 0,5 bar’dan daha büyük olan basınçlı ekipmanların ve donanımların gereken temel sağlık ve güvenlik gereklerini, bu ürünlerle ilgili piyasaya arz koşulları ile piyasa gözetimi ve denetimi esaslarını belirlemektir. 

Ayrıca iş ekipmanları yönetmeliğinde basınçlı ekipmanların periyodik kontrol ile ilgili bilgiler bulunmaktadır.

Basınç nedir?

Bir yüzeye etki uygulayan dik kuvvetin birim alana düşen miktarına basınç denir. Uluslararası Birimler Sisteminde temel basınç birimi Pascal (Pa)’dır.

1 pascal = 0.00001 bar

1 atm = 101.325 Pa

1 Pa = 1 N/m2

Pascal : 1 m2 lik yüzeye etki eden 1 N’luk kuvvetin         (SI Birim Sistemi)
Bari    :1 cm2 lik yüzeye etki eden 1 dyn’lik kuvvet       (CGS Birim Sistemi)

Not: Daha çok BAR kullanılır.

2018-Mayıs-B

Sabit sıcaklıkta belirli bir miktar ideal gazın hacmi, uygulanan basınçla ters orantılı olarak değişmektedir. Buna göre, 100 kPa basınç altında hacmi 1 m3 olan belirli bir miktar ideal gaza, sıcaklığı değişmeyecek şekilde uygulanan basınç 500 kPa’a çıkarıldığında gazın hacmi kaç m3 olur?

A) 5

B) 4

C) 0,25

D) 0,2

E) 0,1

Cevap D

Tanımlar

Basınçlı kap: Basınç altındaki akışkanları depolamak için tasarımlanan ve imal edilen; mahfaza ve bu mahfazayı diğer donanımlara bağlayan, birleştirme noktasına kadar olan doğrudan mahfaza bileşenleri.

İç basıncı 0.5 bardan büyük olan kaplara basınçlı kap denir.

Basınçlı ekipman: Kaplar, borular, güvenlik ve basınç aksesuarları, uygulaması varsa basınçlı ekipmanın basınç içeren kısımlarına bağlı flanş, nozul, kaplin, destekler, kaldırma kulpları ve benzeri elemanlarını ifade eder.

Basınç dayanım testi: Belirlenen bir güvenlik payı ile izin verilebilir maksimum basınçta, malzemenin kayda değer bir sızdırma veya belirlenen bir aralığı aşan deformasyon olmadığını tespit etmektir.

a)Tasarım basıncı ‘P‘:

İmalatçı tarafından seçilen ve kabın basınçlı parçalarının kalınlığını belirlemek amacıyla kullanılan gösterge basıncıdır.

b)Azami çalışma basıncı ‘PS’:

Kabın normal çalışma koşulları altında uygulanabilecek azami gösterge basıncıdır.

c)Asgari çalışma sıcaklığı Tmin :

Kabın etinin normal kullanım koşullarında erişebileceği en düşük sabit sıcaklıktır.

ç)Azami çalışma sıcaklığı Tmax:

Kabın etinin normal kullanım koşullarında erişebileceği en yüksek sabit sıcaklıktır.

2023 Aralık C

Bir iş yerinde kullanılan basınçlı ekipmanın, Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği hükümlerine tabi olabilmesi için maksimum izin verilebilen PS basıncı kaç Bar’dan daha büyük olmalıdır?

A) 0,5

B) 1

C) 1,25

D) 1,5

E) 2

Cevap A

2019- ARALIK-B

Bir basınçlı ekipmanda, belirlenen bir emniyet payi ile izin verilebilir maksimum basınçta, malzemede kayda değer bir sızdırma veya belirlenen bir aralığı aşan deformasyon olmadığını tespit etmek amacıyla gerçekleştirilen test aşağıdakilerden hangisidir?

A) Korozyon testi

B) Yük tekrarlama testi

C) Darbe dayanımı testi

D) Basınç dayanımı testi

E) Isıl test

Cevap D

Basit Basınçlı Kaplar

Bir kabın basit basınçlı kap olabilmesi için

1.Kaynaklı, 0,5 bar’dan daha yüksek 30 bar’dan az iç basınca tabi tutulması amaçlanan, hava ve azot gazı içeren ve yakma amacı dışında kullanılan kaplar.

2.Kabın azami çalışma basıncı 30 bar’dan fazla ve bu basınç ile kabın kapasitesi (PS x V’nin çarpımı) 10.000 bar × litreden fazla olmayan kaplar.

Çalışma
Sıcaklığı		Azami<3000C Çelikler İçin
<1000C Alüminyum ve alüminyum alaşımlı kaplar
Asgari>-500C Tamamı için

Bu Yönetmelik,

a) Arıza durumunda radyoaktif yayılıma neden olabilecek, özellikle nükleer amaçlı kullanım için tasarlanmış basınçlı kapları,

b) Özellikle gemi ve uçakların çalıştırılması veya içine yerleştirilmesi amacına yönelik basınçlı kapları,

c) Yangın söndürücüleri kapsamaz

2021-ARALIK-B

Alüminyum malzemeden imal edilmiş basınçlı kaplardan, azami çalışma sıcaklığı kaç °C’den fazla olmayanlar Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği hükümleri kapsamındadır?

A) 50

B) 100

C) 150

D) 200

E) 300

Cevap B

2023 Aralık A

X kabı: Çelikten yapılmıştır ve azami çalışma sıcaklığı 350 °C’dir.

Y kabı: Alüminyumdan yapılmıştır ve azami çalışma Sıcaklığı 150 °C’dir.

Z kabı: Alüminyum alaşımlı malzemeden yapılmıştır ve azami çalışma sıcaklığı 80 °C’dir.

Bu bilgilere göre verilen kaplardan hangileri Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği kapsamında değerlendirilemez?

A) Yalnız X

B) Yalnız Z

C) X ve Y

D) Y ve Z

E) X, Y ve Z

Cevap C

2015-Mayıs-B

Basit basınçlı kapların azami çalışma sıcaklığı çelik için kaç °C’den yüksek olamaz?

A) -50

B) 0

C) 100

D) 273

E) 300

Cevap E

Basınçlı Ekipmanlar

Bu Yönetmelik,

PS basıncı 0,5 bar’dan daha büyük olan basınçlı ekipmanların ve donanımlarını kapsar.

  • Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği altındaki basınçlı kaplar
  • Aerosol Kaplar Yönetmeliğinin kapsamındaki aerosol kaplar.
  • Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik
  • Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onayı Yönetmeliği (2007/46/AT).
  • Tarım ve Orman Araçlarının Tip Onayı Yönetmeliği
  • İki veya Üç Tekerlekli Motorlu Araçların ve Dört Tekerlekli Motosikletlerin Tip Onayı Makine Emniyet Yönetmeliği, Asansör Yönetmeliği, Tıbbi Cihazlar yönetmeliği kapsamında olan ürünleri

Kapsamaz

Basınçlı Ekipmanların Sınıflandırılması

Birinci Grup ( Tehlikeli ve zararlı akışkanlar)

Tehlikeli akışkanlardan oluşur.

patlayıcı,

kolay alevlenir,

çok kolay alevlenir,

alevlenir

çok toksik,

toksik

oksitleyici

İkinci Grup: Birinci grupta yer almayan diğer madde ve müstahzarları kapsar.

2023 Aralık B

Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği’ne göre basınçlı ekipmanların sınıflandırılmasında

I. Yanıcı katı maddeler ve yanıcı sıvılar Grup 1 içinde yer alır.

II. Bir kabın birden çok haznesi varsa her bir hazne için uygulanabilir kategorilerden en yüksek olanı ile sınıflandırılır.

III. Bir haznede birden çok akışkan varsa en düşük kategorideki akışkanın sıvı seviyesi esas alınarak Sınıflandırma yapılır.

Yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve II

D) I ve III

E) II ve III

Cevap B

Basınçlı ekipmanlar yönetmeliği’ne göre “birinci sınıf” akışkanlar aşağıdakilerden hangisini kapsamaz?

A) Patlayıcı akışkanlar

B) Kolay alevlenir akışkanlar

C) Toksit akışkanlar

D) Oksitleyici akışkanlar

E) Soy (inert) akışkanlar

Cevap E

2022-ARALIK-A

Alaşımsız çelikten yapılmış, basınç altında kabın direncine katkıda bulunan parçalar ve donanımlar

Özellikle gemi ve uçakların çalıştırılması amacına yönelik basınçlı kaplar

III. Yangın söndürücüler Yukarıdakilerden hangileri Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği kapsamında yer alır?

A) Yalnız I

B) Yalnız III

C) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

Cevap A

2019- MAYIS-C

I. Özellikle nükleer amaçlı kullanım için tasarlanmış basınçlı kaplar

II. Yangın söndürücüler

III. Kaynaklı, 0,5 bar’dan daha yüksek iç basınca tabi tutulması amaçlanan, hava ve azot gazı içeren ve yakma amacı dışında kullanılan kaplar

Yukarıdakilerden hangileri seri olarak imal edilmesine rağmen Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği hükümlerine tabi değildir?

A) Yalnız I

B) Yalnız III

C) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

Cevap C

Aşağıdakilerden hangisi Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği kapsamında değerlendirilebilir?

A) Maksimum izin verilebilen PS basıncı 0,5 bar’dan büyük olan ve basınç düşürme istasyonlarında bulunan standart basınçlı ekipmanlar

B) Şalter kontrol ünitesi, transformatör ve dönen makineler gibi yüksek gerilim ekipmanları için mahfazalar

C) Egzoz ve emme susturucuları

D) Sıcak su ısıtma sistemindeki radyatör ve borular

E) Sıvının üzerindeki gaz basıncı 0,5 bar’ dan fazla olmayan sıvıları depolamak için tasarlanmış kaplar

Cevap A

Aşağıdakilerden hangisi basınçlı ekipmanlar kapsamına girer?

A) Buharlı Motorlar

B) İçten yanmalı motorlar

C) Toz emiciler

D) Roketler

E) Buhar kazanları

Cevap E

Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği Ek-1 Temel Güvenlik Gereklilikleri

PS x V çarpımı 50 bar x litreyi geçen kaplar Ek-I’de belirtilen temel güvenlik gerekliliklerini yerine getirir.

Basınçlı parçalar

Kapların basınçlı parçalarını imal etmek için kullanılan malzemeler:

a) Kaynak yapılabilir.

b) Asgari çalışma sıcaklığındaki kopmanın parça parça veya kırılgan tip kırılmaya yol açmaması için şekil verilebilir süneklikte ve toklukta olur.

c) Yaşlanmadan olumsuz şekilde etkilenmez.

Bu parçalara, malzemelerin imalatçısı tarafından hazırlanan aşağıdaki bilgilerin olduğu muayene etiketi eklenir.

  • Tasarım basıncı
  • Azami çalışma basıncı ‘PS’
  • Asgari çalışma sıcaklığı Tmin
  • Azami çalışma sıcaklığı Tmax
  • Akma dayanımı ‘ReT’

B. Kaplar Yönetmeliği Ek-1 Temel Güvenlik Gereklilikleri

Çelik kaplar

Karbon miktarı % 0,25’ten,

Kükürt ve fosfor % 0,05’ten az olur.

Azami çekme mukavemeti Rm,max 580 N/mm² ’den az olur.

(malzemenin kopmadan evvel dayanabildiği en büyük kuvvetin değeridir.)

Kopmadan sonraki uzama:

-Test parçaları haddeleme yönüne paralel olarak alınırsa:

Kalınlık ≥ 3 mm : A  ≥ % 22

Kalınlık < 3 mm : A  ≥ % 17

-Test parçaları haddeleme yönüne dik yönde alınırsa :

Kalınlık ≥ 3 mm: A  ≥ % 20

Kalınlık < 3 mm: A  ≥ % 15

Alüminyum kaplar

Alüminyum miktarı en az % 99,5 olmalıdır. Tavlanmış durumda temin edilir.

Azami gerilme direnci Rm,max en çok 350 N/mm2 olur.

Kırılma noktasına kadar uygulanan çekme hareketine karşı gösterilen direnç.

Kırılmadan sonraki uzama:

-Test parçaları haddeleme yönüne paralel olarak alınırsa:

  A ≥ %16

-Test parçaları haddeleme yönüne dik yönde alınırsa :

  A ≥ %14

B. Kaplar Yönetmeliği Ek-1 Temel Güvenlik Gereklilikleri

KAYNAK MALZEMELERİ

Kap üzerindeki kaynakları yapmak veya kabın imalatı için kullanılan kaynak dolgu malzemeleri kaynağı yapılacak olan malzemeye uygun ve uyumlu olur.

KABIN DİRENCİNE YÖNELİK KATKI SAĞLAYAN DONANIMLAR

Bu donanımlar (cıvatalar, somunlar, vb.,) basınca maruz kalan parçaların imalatında kullanılanlara uyumlu ve madde 1.1.’de belirtilen malzemeden veya diğer çelik türlerinden, uygun alüminyum alaşımından yapılır.

BASINCA MARUZ KALMAYAN PARÇALAR

Kaynaklı kapların basınca maruz kalmayan bütün parçaları, kaynaklandıkları bileşenlerin gereklerine uygun malzemeden imal edilmiş olur.

B. Kaplar Yönetmeliği Ek-1 Temel Güvenlik Gereklilikleri

Kap tasarımı

a) Tasarım esnasında kabın kullanım amacı ve aşağıdaki hususları belirler:

i) Asgari çalışma sıcaklığını T

ii) Azami çalışma sıcaklığını T

iii) Azami çalışma basıncını PS

b) İmalatçı, aşağıdaki hükümleri de dikkate alır:

i) Kabın iç kısmının muayenesi mümkün olmalıdır.

ii) Kabın boşaltılması mümkün olmalıdır.

iii) Kabın mekanik özellikleri, kullanıldığı süre boyunca muhafaza edilir.

iv) Kaplar, korozyona karşı yeterince korunur.

c) İmalatçı kullanım koşulları çerçevesinde aşağıdaki hükümleri dikkate alır:

i) Kaplar, kullanım güvenliğini bozabilecek gerilmelere maruz bırakılmaz.

ii) İç basınç, azami çalışma basıncı PS’yi sürekli olarak geçmemelidir. Ancak çalışma basıncı çok kısa sürelerle % 10 oranında aşılır.

B. Kaplar Yönetmeliği Ek-1 Temel Güvenlik Gereklilikleri

Et kalınlığı

İmalatçı kabın et kalınlığını

Hesaplama

PSxV=3000 bar × litre ’den fazla olmadığı takdirde

Dikkate alınacak hesaplama basıncı, seçilen azami çalışma basıncından az olmaz.

Et kalınlığı, kapların ortam sıcaklığında, azamî çalışma basıncının en az beş katı basınca dayanabilecek şekilde öngörülerek tayin edilir

PSxV=3000 bar × litre ’den fazla

veya

azami çalışma sıcaklığı 100 °C’yi geçerse

Silindirik bölümün ve uçların gerçek et kalınlığı,

  • çelik kaplarda 2 mm’den az olmaz.
  • alüminyum veya alaşımlı alüminyum kaplarda, 3 mm’den az olmaz.

2022-Aralık-C

I. Kaynak yapılabilmelidir.

II. Asgari çalışma sıcaklığında şekil verilebilmelidir.

III. Yaşlanmadan olumsuz şekilde etkilenmelidir. ÖSYM Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği’ne göre, yukarıdakilerden hangileri basınçlı parçaların üretiminde kullanılan malzemelerin sahip olması gereken özelliklerdendir?

A) Yalnız I

B) Yalnız III

C) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

Cevap C

2023-MAYIS-B

Bir çalışan, iş yerinde bulunan ve Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği kapsamına giren bir kabın kullanım talimatlarını ve kabın veri plakasındaki bazı teknik parametreleri incelemektedir

Bu çalışanın veri plakası üzerinde okuduğu ve ReT sembolü ile gösterilen değer, kaba ait hangi bilgiyi verir?

A) Tasarım basıncı

B) Bükme kopma enerjisi

C) Azami çalışma sıcaklığındaki akma mukavemeti

D) Hidrostatik veya pnömatik test basıncı

E) Azami gerilme mukavemeti

Cevap C

2019- ARALIK-A

Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği kapsamındaki alaşımsız vasıflı çelikten yapılmış bir kabın azami çekme mukavemeti kaç N/mm2 den az olmalıdır?

A) 935

B) 770

C) 690

D) 650

E) 580

Cevap E

2016-Nisan-B

Alaşımsız vasıflı çeliklerden imal edilen basınçlı kaplarda emniyet için azami çekme mukavemeti kaç

N/mm2 den az olmalıdır?

A) 580

B) 620

C) 680

D) 780

E) 850

Cevap A

Basit basınçlı kapların tasarımında uygulanan deney yöntemine göre; kabın net kalınlığı, azami çalışma basıncının en az kaç katı basınca dayanabileceği öngörülerek tasarlanmalıdır?

A) 1

B) 2 

C) 3 

D) 4

E) 5

Cevap E

2020- ARALIK-A

Bir işyerinde meydana gelen ve basınçlı kaplanın sebep olduğu bir iş kazası sonrası, iş kazasının oluştuğu çalışma alanının yanı sıra bu işyerinin deposunda yedek olarak tutulan üç adet basınçlı kap bilirkişi heyetince incelenmiştir. Bu üç adet kap için elde edilen teknik inceleme sonuçlarından bazıları aşağıdaki gibidir.

K1 kabı: Kütlece %0,35 oranında karbon içeren alaşımsız vasıflı çelikten yapılmıştır.

K2 kabı: Kütlece %99,1 alüminyum içeren alaşımsız alüminyumdan yapılmıştır.

K3 kabı: Alaşımlı alüminyumdan yapılmış olup silindirik bölümün ve uçların gerçek et kalınlığı 2.5 mm’dir.

Her üç kabın da Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği hükümlerine tabi olduğu göz önüne alınırsa bu kaplardan hangilerinin Yönetmelik’te belirtilen temel güvenlik gerekliliklerini karşılamadığı söylenebilir?

A) Yalnız K1

B) Yalnız K2

C) K1 ve K3

D) K2 ve K3

E) K1, K2 ve K3

Cevap E

Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği

Basınçlı ekipman tasarımında özellikle aşağıdaki etkenler hesaba katılır:

– İç/dış basınç.

– Çevre ve işletme sıcaklığı.

– İşletme ve test koşullarında statik basınç ve içeriğin kütlesi.

– Trafik, rüzgar ve deprem yükü.

-Taşıma, bağlantılar, boru donanımı ve benzeri. gibi durumlardan kaynaklanabilen karşı kuvvetler ve momentleri.

– Korozyon ve aşınma, yorulma

– Çekme dayanımı, yorulma dayanımı, zamana bağlı dayanım

Basınç ekipmanı için belirlenmiş olan çalışma metodu, ekipmanın çalışmasında öngörülebilen makul riskleri engellemeye uygun olur.

Aşağıdakiler özel olarak dikkate alınır:

– Kapaklar ve delikler.

– Basınç güvenlik valfinin tehlikeli basıncı boşaltımı.

– Bir basınç veya vakum mevcutken fiziksel girişleri önleme cihazları.

– Tasarlanan kullanımı göz önünde bulunduran yüzey sıcaklığı.

– Kararsız olan akışkanların bileşiminin bozulması.

2023-MAYIS-A

Basit basınçlı kapların tasarımıyla ilgili öngörülen kullanım koşulları çerçevesinde,

I. Kaplar, kullanım güvenliğini muhtemel olarak bozabilecek gerilmelere maruz bırakılmaz.

II. İç basınç, azami çalışma basıncını sürekli olarak geçmemelidir.

III. Çalışma basıncı çok kısa sürelerle %30 oranında aşılabilir.

Hususlarından hangileri imalatçı tarafından dikkate alınır?

A) Yalnız I

B) Yalnız III

C) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

Cevap C

2021-ARALIK-C

Maksimum izin verilebilen basıncı 0,5 bar’dan daha büyük olan basınçlı ekipmanlar, amaçlanan kullanımına uygun yüklemelere ve öngörülebilen çalışma koşullarına uygun olarak tasarlanırken;

I. yorulma, korozyon ve aşınma,

II. rüzgâr ve deprem yükü,

III. kararsız olan akışkanların bileşiminin bozulması

Etkenlerinden hangileri özellikle hesaba katılmalıdır?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve III

D) II ve III

E) I, II ve III

Cevap E

2021-MAYIS-A

Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği kapsamındaki bir hava tankının tasarımı için yapılacak dayanım hesaplamalarında malzemeye ait;

II. çekme dayanımı,

I. yorulma dayanımı,

III. zamana bağlı dayanım

Karakteristiklerinden hangileri göz önüne alınacak hususlar arasında yer alır?

A) Yalnız I

B) Yalnız III

C) I ve

D) II ve III

E) I, II ve III

Cevap E

2016-Nisan-C

Basınçlı ekipmanın amaçlanan kullanımına uygun yüklemelere ve öngörülebilen çalışma koşullarına uygun olarak tasarlanmasında aşağıdaki etkenlerden hangisinin hesaba katılması şart değildir?

A) Ekipman iç basıncı

B) Çevre ve işletme sıcaklığı

C) Çalışma süresi

D) Korozyon ve aşınma

E) Dış basınç

Cevap C

2018-ARALIK-B

Basınçlı kaplarda emniyetli kullanım ve çalışma sağlamak amacıyla basınç ekipmanı için belirlenmiş olan çalışma metodu, ekipmanın çalışmasında öngörülebilen makul riskleri engellemeye uygun olmalıdır.

Bu amaçla aşağıdakilerden hangisi kabın tasarımında özel olarak dikkate alınması gereken hususlardan değildir?

A) Kapaklar ve delikler

B) Basınç emniyet valfinin tehlikeli basıncı boşaltımı

C) Kararsız akışkanların birleşiminin bozulması

D) Tasarlanan kullanımı göz önünde bulunduran yüzey sıcaklığı

E) Basınçlı tankın boş ağırlığı

Cevap E

İşaretleme ve etiketleme

Basit Basınçlı Kaplar İçin

Kapta veya veri plakalarında en azından aşağıda belirtilen bilgiler yer alır:

a) Azami çalışma basıncı (bar cinsinden PS)

b) Azami çalışma sıcaklığı (Tmax, °C cinsinden)

c) Asgari çalışma sıcaklığı (Tmin, °C cinsinden)

ç) Kabın kapasitesi (V, L cinsinden)

d) İmalatçının adı, tescilli ticari adı veya tescilli ticari markası ve adresi

e) Kabın tipi ve seri veya parti kimlik bilgileri, imal yılı

Ph hidrostatik test veya eşdeğer etkiye sahip pnömatik test

Basınçlı Kaplar İçin

a) Tüm basınçlı ekipmanlar için:

– İmal yılı.

– Basınçlı ekipmanın tipi, seri veya parti tanımlaması ve seri numarası gibi.

– Gerekli izin verilebilen maksimum/minimum sınırları.

 

b) Basınçlı ekipmanın türüne bağlı olarak, güvenli kurulum, işletme veya kullanım, bakım ve periyodik muayenesi için gerekli bilgiler aşağıdaki gibidir:

– Basınçlı ekipmanın litre cinsinden hacmi V.

– Boru donanımı  için standart çapı, DN.

– Bar cinsinden uygulanan test basıncı PT ve tarihi.

– Güvenlik aletinin  ayar basıncı, bar olarak.

– Basınçlı ekipmanın çıkış gücü kW.

– Uygulanan  gerilim V (volt).

– Amaçlanan kullanımı.

– Dolum oranı kg/L.

– Kg olarak maksimum doldurma kütlesi.

– Dara ağırlığı kg.

– Ürün grubu.

2024 Mayıs C

Basit basınçlı kapların kullanıldığı bir fabrikada periyodik kontrollerden sorumlu kişi kapları kontrol ederek her birinin veri plakası üzerindeki bazı değerleri not etmektedir.

Buna göre ilgili kişinin kaplardan herhangi biri için Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği’nde tanımlanan Ph sembolünü kullanarak not ettiği değer aşağıdakilerden hangisidir?

A) Azami çalışma sıcaklığı

B) Pnömatik veya hidrostatik test basıncı

C) Azami çalışma basıncı

D) Azami gerilme mukavemeti

E) Tasarım basıncı

Cevap B

Basit basınçlı kapların kap veya tanıtım plakası üzerinde aşağıdaki bilgilerden hangisinin bulunması zorunlu değildir?

A) Azami çalışma basıncı

B) Azami çalışma sıcaklığı

C) Kabın kapasitesi

D) İmalatçının ismi veya markası

E) Kabın ağırlığı

Cevap C

2024 Aralık B/C

Aşağıdakilerden hangisi Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği kapsamındaki kapta veya veri plakalarında asgari bulunması gereken bilgilerden biri değildir?

A) Asgari çalışma sıcaklığı

B) Azami çalışma sıcaklığı

C) Asgari çalışma basıncı

D) Azami çalışma basıncı

E) Kabın kapasitesi

Cevap E

2021-MAYIS-C

Basit basınçlı kapların kap veya tanıtım plakası aşağıdaki bilgilerden hangisini taşımak zorunda değildir?

A) Kabın tipi

B) Azami çalışma basıncı

C) Azami çalışma sıcaklığı

D) Asgari çalışma sıcaklığı

E) CE uygunluk işaretinin vurulduğu yılın ilk iki rakamı

Cevap E

2023-MAYIS-C

Aşağıdakilerden hangisi basınçlı kaplarda kazalara sebep olmaz?

A) Sistemin izin verilen maksimum çalışma ve test basınçlarının üzerinde bir basınçta çalıştırılması

B) Uygun ebat ve basınç ayarlarında koruyucu tahliye sistemlerinin kullanılması

C) Basınçlı kabın bulunduğu çevre ortamlarının uygun olmaması

D) Sisteme gerekli veya doğru bakımın yapılmaması

E) Çalışması güvenli olmayan bir sistemin kullanılması

Cevap B

2022-MAYIS-C

Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği kapsamında; basınçlı ekipmanın emniyetli kurulum, işletme veya kullanım, bakım ve periyodik muayenesi için kullanılan işaret ve etiketlemelerdeki;

I. basınçlı ekipmanın çıkış gücü kW (kilowatt),

II. maksimum doldurma kütlesi kg (kilogram),

III. uygulanan test basıncı V (volt)

Bilgilerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

B) Yalnız III

C) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

Cevap C

2017-Nisan-C

Basınçlı ekipmanın türüne bağlı olarak emniyetli kurulum, işletme veya Kullanım bakım ve periyodik muayenesi için verilmesi gerekli olan bilgilerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Emniyet aletinin ayar basıncı bar cinsinden verilir

B) Basınç ekipmanın çıkış gücü dyn cinsinden verilir

C) Uygulanan gerilim volt cinsinden verilir

D) Dolum oranı kg/l cinsinden verilir

E) Basınçlı ekipmanın hacmi litre cinsinden verilir.

Cevap B

Basınçlı Kaplar ve Tesisatlar-Periyodik Kontrol

Azami Basınç

Basınçlı kap ve tesisatın üreticisinin belirlediği ve ekipmanın etiketinde yer verdiği en yüksek çalışma basınç değerini ifade eder.

İşletme Basıncı

Azami basınç değerinden daha düşük olmak kaydıyla işletme tarafından ekipmanın kullanıldığı maksimum basınç değerini ifade eder.

Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri standartlarda aksi belirtilmedikçe her periyodik kontrolde muayene gerçekleştirilir ve testler ise aşağıdaki koşullara göre uygulanır

Azami yılda 1 kere olmak üzere

İşletme basıncı belirlendi ise iş ekipmanının işletme basıncı değeriyle,

İşletme basıncı belirlenmedi ise azami basınç değeriyle hidrostatik test gerçekleştirilir.

Azami 3 yılda bir kere veya her önemli bakım ve onarım faaliyetinden sonra

İş ekipmanının üretim standardında belirtilen hidrostatik test basıncı değeriyle,

Bu değer yoksa azami basınç değerinin 1,5 katı ile hidrostatik test gerçekleştirilir. 

İşletme basıncı belirlenen basınçlı ekipmanlarda emniyet valfi ve benzeri güvenlik donanımları belirlenen işletme basıncı değerine, işletme basıncı belirlenmeyen ekipmanlarda ise ekipmanın etiketinde yer alan azami basınç değerine uygun olur.

Örnek-1

Kompresör  için   Azami Basınç: 10 bar  / İşletme Basıncı: Belirlenmemiş

1.Yıl

2.Yıl

3.Yıl

4.Yıl

5.Yıl

6.Yıl

10 Bar

10 Bar

15 Bar

10 Bar

10 Bar

15 Bar

Örnek-2

Kompresör  için   Azami Basınç: 10 bar  / İşletme Basıncı: 8 Bar

8 Bar

8 Bar

15 Bar

8 Bar

8 Bar

15 Bar

Basınçlı Kaplar ve Tesisatlar-Periyodik Kontrol

Hidrostatik test, su ile yapılabileceği gibi ürünün standardında belirtilen veya üreticisi tarafından kullanım kılavuzunda uygun görülen sıvılarla da yapılabilir.

İş ekipmanının özelliği ve prosesten kaynaklanan zorunlu şartlardan dolayı hidrostatik test yerine tahribatsız muayene yöntemleri de uygulanabilir.

Düzenlenecek periyodik kontrol raporlarında bu husus gerekçesi ile birlikte belirtilir.

İş ekipmanının veya prosesin durdurulamaması gerekçe olamaz.

Tahribatsız muayenelere ait raporlar periyodik kontrol raporunun ekinde saklanır.

Muayene süreleri değişmez.

Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri yapmaya yetkililer

  • Makine mühendisleri,
  • Metalürji ve malzeme mühendisleri,
  • Mekatronik mühendisleri,
  • Makine veya metal eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler
  • Makine tekniker veya yüksek teknikerleri

EKİPMAN ADI

KONTROL PERİYODU

•Buhar ve kızgın su kazanları

•Isıtma (Kalorifer, sıcak su ve benzeri) kazanları

•Kızgın yağ kazanları

•Kapalı genleşme tankları

•Boyler ve akümülasyon tankları

•Boyama makinaları (kazanları)

•Kriyojenik tanklar

•Buharlı pişirme kazanları

•Otoklav

•Atmosferik, bombeli yatay veya dikey silindirik, prizmatik, çelik veya termoplastik, açık veya kapalı tehlikeli sıvı depolama tankı

•Atmosferik, dik, silindirik, yer üstü, çelik kaynaklı birleştirmeli, açık ya da kapalı tavanlı tehlikeli sıvı depolama tankları

•Basınçlı hava ve gaz tankları (Seyyar veya sabit kompresör hava tankları ile basınçlı hava ihtiva eden her türlü kap ve bunların sabit donanımı)

Standartlarda süre belirtilmemişse

1 Yıl

 

Sıvılaştırılmış gaz tankları (LPG, ve benzeri) (yerüstü veya yer altı)

Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl (yalnızca muayene)

(10 yılın sonunda yeniden değerlendirme veya periyodik kontrol)

2019- MAYIS-C

I. Elektrik teknikerleri

II. Makine teknikerleri

III. Metalurji ve malzeme mühendisleri

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre, yukarıdakilerden hangileri basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrollerini yapmaya yetkili kişiler arasında yer alır?

A) Yalnız

B) Yalnız II

C) I ve III

D) II ve III

E) I, II ve III

Cevap D

2020- ARALIK-B

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre basınçlı kaplarda temel prensip olarak yapılması esas olan hidrostatik test, standartlarda aksi belirtlmedikçe en geç ne kadar sürede bir gerçekleştirilir?

A) 3 ay

B) 6 ay

C) 1 yıl

D) 2 yıl

E) 3 yıl

Cevap C

2024 Aralık A

Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği’ne göre üretilen bir kabın tip uygunluğu için yapılan dâhili imalat denetimi artı denetimli kap testi kapsamında, bir partideki her bir kap üzerinde kabın gücünü kontrol etmek amacıyla tasarım basıncının kaç katına eşit bir basınçta hidrostatik test veya eşdeğer etkiye sahip pnömatik test gerçekleştirilir?

A) 1

B) 1,5

C) 2

D) 2,5

E) 3

Cevap C

2024 Mayıs A

Basınçlı havayla çalışan aygıtlarda kullanılan hortum rakorları için sızdırmazlık deneyi kaç Kgf/cm2 basınçlı havayla yapılmalıdır?

A) 5

B) 10

C) 15

D) 20

E) 25

Cevap B

2024-ARALIK-A Çıkmış Soru

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre standartlarda süre belirtilmemişse atmosferik, dik, silindirik, yer üstü, çelik kaynaklı birleştirmeli, açık ya da kapalı tavanlı tehlikeli sıvı depolama tanklarının kontrol periyodu azami kaç yıl olmalıdır?

A) 1

B) 5

C) 10

D) 15

E) 20

Cevap C

2023 Aralık B Çıkmış Soru

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre LPG ve benzeri Sıvılaştırılmış gaz yer altı tanklarının standartlarda süre belirtilmemişse periyodik kontrollerinin azami süresi kaç yıldır?

A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

Cevap A

Basınçlı Kaplarda Test Teknikleri

Zorlayıcı testler (deformatif) : Basınçlı kap üzerinde bulunan her noktanın belirli bir kuvvetle zorlanmasıdır.

a)Hidrolik test : Basınçlı kabın tamamı veya bir kısmının uygun şartlarda bir sıvı ile doldurulup basınçlandırılması, izlenmesi ve boşaltılarak sonuçlarının irdelenmesi tekniğidir. En yüksek çalışma basıncının en çok 1,5 katı ile yapılır

b)Pnömatik test : Basınçlı kabın tamamı veya bir kısmının uygun şartlarda bir gaz ile doldurulup sıkıştırılması, izlenmesi ve boşaltılarak sonuçlarının irdelenmesi tekniğidir.

Zorlayıcı olmayan test teknikleri (non deformatif) : Basınçlı kabın hassas yerlerinin özel yöntemlerle incelenmesidir. Basınçlı kaba zorlayıcı test tekniklerinin uygulanmasında sakınca görülmesi halinde uygulanırlar.

Gözle muayene testi

Sıvı sızdırma testi (Penetrasyon testi)

Manyetik partiküler testi

Islak floor ışığı testi

Radyografi testi (gamma ve x-ray)

Ultrasonik test

Emniyet Ve Basınç Düşürme Cihazları

İzin verilen limit aşıldığında devreye girerek basıncı tamamen veya limit içinde kalacak şekilde düşüren cihazlardır.

  • Emniyet valfleri,
  • Patlama diski ve kapağı,
  • Bel verme çubukları,
  • Kontrollü basınç düşürme sistemleri

Ayarlanan limit aşıldığında devreye girerek hata düzeltme imkanlarını faaliyete geçiren, tesisi kısmen veya tamamen kapatan ya da durduran sistemlerdir.

  • Basınç ve sıcaklık şalterleri,
  • Akışkan seviye swiçleri
  • Emniyetle ilgili her türlü ölçme kontrol ve düzenleme cihazları.

2022-MAYIS-B-C

Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği kapsamına giren kaplarla ilgili;

I. bel verme çubukları,

II. patlama diskli güvenlik aletleri,

III. güvenlik vanası

Aksesuarlarından hangileri basınçlı ekipmanı korumak amacıyla kullanılan doğrudan basınç sınırlandırma aletleri arasında yer alır?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve III

D) II ve III

E) I, II ve III

Cevap E

Taşınabilir Gaz Tüpleri

Asetilen Tüpleri 

Asetilen tüpleri kaynaklı olarak üretilir. Asetilen, özelliği nedeniyle tüplere yalnız başına doldurulmaz. Bu nedenle tüpün içine asetilen emici gözenekli maddeler doldurulur.

Asetilen, aseton veya alkol içinde çok iyi çözünme yeteneğine sahiptir. Böylece tüpteki gözenekli maddenin içine tüpün 1/3’ü kadar aseton oldurulur.

Asetilen serbest olarak 2,5 atm. nin üzerinde sıkıştırılmaz. Fakat aseton içinde çözünmüş asetilenin sıkıştırılma basıncı 20 atmosfere ulaşabilir. Asetilen tüplerinin rengi sarıdır.

Oksijen Tüpleri 

Oksi-gaz kaynağında yanıcı gaz olarak değişik gazların kullanımı mümkündür.  Ancak yakıcı gaz olarak oksijen gazı kullanılır.

Tüpler 150-200 atm. basıncındaki oksijenin depolanmasını, taşınmasını ve kaynak sırasında kullanılmasını sağlayan kapalı kaplardır. Yapımlarında kaynaklı birleştirmeler kullanılmaz. Yüksek dayanımlı çeliklerden üretilir. Oksijen tüplerinin rengi mavidir.

 

2019- MAYIS-A

Asetilen gazının depolanması ve taşınmasında kullanılan asetilen tüpleri ile ilgili,

I. Dikişli veya dikişsiz olarak üretilir.

II. Asetilen gazı yanıcı özelliğinden dolayı tek başına tüplere doldurulmaz.

III. Asetilen gazı sıkıştırma basıncı 4,5 bar’dan düşük olmamalıdır.

İfadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

B) Yalnız III

C) I ve ll

D) II ve III

E) I, II ve III

Cevap C

2021-MAYIS-C

I. Asetilen taşıyan ekipmanlar ve valfler, asetilen gazına uyumlu basınç testi uygulanmış malzemelerden yapılmalıdır.

II. Cihazın parçalarını sökerken dikkatli ve tedbirli davranmalı, kıvılcım oluşturulmamalıdır.

III. Kışın donan cihazları çözündürmek için pürmüz alevinden yararlanılmalıdır

IV. Uzun durma araları ve geceleri, kazan ile sulu güvenlik arasındaki gaz musluğu açık bırakılmalıdır.

İş sağlığı ve güvenliği açısından asetilen üretim cihazlarının kullanımıyla ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I

B) I ve II

C) II ve III

D) III ve IV

E) I, II ve IV

2021-MAYIS-B

Basınçlı gaz tüplerinde bulunan aşağıdaki gazlardan hangisi yanıcıdır?

A) Argon

B) Karbon dioksit

C) Asetilen

D) Helyum

E) Oksijen

Cevap C

Cevap D

2023 Aralık B

Dikişsiz- Çelik oksijen gaz tüplerinin muayenesi için

I. gözle dış muayene,

II. sızdırmazlık basınç deneyi,

III. Vikers sertlik deneyi,

III. ultrasonik muayene

IV. Yöntemlerinden hangileri kullanılır?

A) I ve II

B) Il ve III

C) I, II ve IV

D) I, III ve IV

E) II, III ve IV

Cevap C

2023 Aralık A

Basınçlı gaz tüplerinin depolanmasıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) H2 gazı içeren tüpler oksitleyicilerden uzakta depolanmalıdır.

B) O2 gazı içeren tüpler tutuşabilen gaz içeren tüplerden uzakta depolanmalıdır.

C) Tüpler; çarpma, düşme, kesilme gibi mekanik etkilere maruz kalmamalıdır.

D) Tüpler doğrudan gün ışığı alan yerlerde depolanmamalıdır.

E) Dolu ve boş tüpler bir arada depolanmalıdır.

Cevap E

2023 Aralık A

Aşağıdakilerin hangisi oksi-gaz kaynağında kullanılan asetilen gazının elde edildiği karpitler için doğru bir ifadedir?

A) Karpitin su ile temasında asetilen gazı ortaya çıkar.

B) Karpitin üzerine mazot dökülerek toz hâle gelmesi sağlanır.

C) Karpit nemli bir ortamda bekletilerek karpitin taşlaşması önlenir.

D) Donmuş karpitlerin ısıtılarak çözülmesi sağlanır.

E) İçinde karpit bulunan variller patlamalara karşı belirli aralıklarla havalandırılmalıdır.

Cevap A

2022-ARALIK-B

Kaynak işlerinde kullanılan basınçlı gaz tüplerinin;

I. düz bir zeminde yuvarlanarak,

II. valf ve tabanından tutularak,

III. dik ve sabitlenmiş bir şekilde arabayla

Taşınma şekillerinden hangileri güvenlik açısından tehlike oluşturur?

A) Yalnız I

B) Yalnız III

C) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

Cevap A

Aşağıdakilerden hangisi parlayıcı ve patlayıcı gaz içeren basınçlı gaz tüplerinin depolanmasında uyulması gereken şartlardan biri değildir?

A) Dolu tüpler, iş yerlerinde tehlike yaratmayacak miktarda depolanmalıdır.

B) Dolu tüplerin; sıcaklık değişmelerine, güneş ışınlarına, radyasyon Isısına ve neme karşı korunması bakımından ilgili standart hükümlerine uyulmalıdır.

C) Tüplerin depolandığı yerlere ikaz levhaları konulmalıdır.

D) Tüpler, içerdikleri gazın özelliğine bakılmaksızın boş tüplerle aynı yerde depolanmalıdır.

E) Tüpler, yangına en az 120 dakika dayanıklı ayrı binalarda veya bölmelerde depolanmalıdır.

Cevap D

2022-MAYIS-C

LPG tüplerinin depolanmasıyla ilgili,

I. Binanın bodrum katında depolanmalıdır.

II. Depo duvarları yangına en az 60 dakika dayanıklı malzemeden yapılmalıdır

III. Depolarda ısıtma ve aydınlatma amacıyla açık alevli cihazlar kullanılmamalıdır.

İfadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız II

B) Yalnız III

C) I ve II

D) I ve III

E) II ve III

Cevap B

Scroll to Top