Temel Hukuk-1

Toplumsal Hayatı Düzenleyen Kurallar

2019-MAYIS-C

Türk hukukunda kanunlar ayrıca bir yürürlük tarihi belirtilmemiş ise ne zaman yürürlüğe girer?

A) Resmî Gazete ‘de yayımlandığı gün

B) Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edildiği gün

C) Resmî Gazete ‘de yayımlandığı günü izleyen günden 30 gün sonra

D) Resmî Gazete ‘de yayımlandığı günü izleyen günden 45 gün sonra

E) Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edildiği günü izleyen günden 45 gün sonra

Cevap A

Din kuralları, Allah tarafından konulan ve peygamberlere/insanlara kutsal kitaplar aracılığıyla ulaştırılmış emir ve yasaklardır. Din kuralları daha çok Allah ile kulları arasındaki (uhrevi) ilişkileri düzenleyen kurallardır. (Manevi yaptırımdır)

Uhrevi Din Kuralları: (Kul-Allah) Ahiret hayatıyla ilgili kurallardır. ( Örnek Namaz kılmak, oruç tutmak vb.)

Dünyevi Din Kuralları: (Kul-Kul) Dünya hayatıyla ilgili kurallardır. ( Örnek, Hırsızlık yapmamak, yalan söylememek, başkasının malına ve  canına zarar vermemek vb.)

Görgü kuralları, Olaylar karşısında toplumun çoğunluğunun yöneldiği ortak davranışlardır. Görgü kurallarının diğer adı adabımuaşeret kurallarıdır. 

( Örnek,Yemek adabı, düğünde takı takmak, bayram ziyareti, kılık kıyafet, selamlaşma)

Ahlak kuralları, insanın varlıkla ve bireylerle ilişkilerinde nasıl davranması ya davranmaması gerektiğini gösteren değer
yargılarıdır. Subjektif (Kişisel) ve Objektif olarak 2’ye ayrılır. Yaptırımı manevidir.

Objektif Ahlak Kuralları: Başkalarına karşı davranışlarla ilgilidir

Subjektif Ahlak Kuralları: Kendi nefsimize karşı sorumlu olduğumuz davranışlardır.

Örf-Adet Kuralları (Devamlılık-Tekrarlanan  Davranış) Gelenek göreneklerdir. Devamlı ve tekrarlanan kurallar örf-âdet  kuralı hâline gelmiştir. (Örnek Kına gecesi, gelin alma)

Hukuk kuralları, Toplum hâlinde yaşayan insanların uymak zorunda oldukları ve kabul ettikleri kuralların en önemlisi hukuk kurallarıdır. (Yaptırımı maddidir)

Hukuk kurallarını diğer sosyal kurallardan ayıran önemli ve tek fark yaptırımının maddi olmasıdır.

Toplumun ihtiyaçları gereği sosyal düzen kuralları -özellikle  ahlak kuralları- hukuk kuralına dönüşebilir. Bugün Medeni  Kanun’da düzenlenen nafaka yükümlülüğü ahlak kuralları  kaynaklıdır. Zaman içinde hukuk kuralına dönüşmüştür.

Nafaka, Yoksul duruma düşecek olan alt soy, üst soy ve eşe yapılan yardım.

Ahmet’in yoksul durumda olan arkadaşına yardım etmemesi  ahlak ve din kurallarına aykırıdır fakat Mehmet’in yoksul durumda olan annesine yardım etmemesi ahlak ve din kuralları yanın-  da hukuk kurallarına da aykırıdır.

Hukukun Yaptırım Türleri

YAPTIRIM (MÜEYYİDE)

Sosyal hayatı düzenleyen kurallara uyulmadığında karşılaşılan  tepkiye yaptırım denir. Maddi ve manevi olmak üzere ikiye ayrılır.

▪Maddi Yaptırım: Hukuk kurallarına uyulmadığında karşılaşılan  tepkilerdir.

▪Manevi Yaptırım: Ahlak, görgü, din, örf-âdet kurallarında uygulanan tepkilerdir.

Sosyal hayatı düzenleyen kurallara uyulmadığında karşılaşılan tepki aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ceza

B) Cebri icra

C) Tazminat

D) Müeyyide

E) İptal

Bu tarz sorularda genellikle ceza seçeneği düşünülür.  Oysa ceza yaptırım türlerinden sadece biridir. Soru kökünde altı çizilmesi gereken “tepki” kelimesidir. Kurallara uyulmadığında karşılaşılan tepkiye “yaptırım”, diğer  adıyla “müeyyide” denir.

Cevap: D Müeyyide (Yaptırım)

CEZA

Suçun yaptırımıdır. Suç varsa ceza vardır. Suçun türüne göre  uygulanacak cezalar da farklılık gösterir. Para cezası, hapis cezası (Süreli hapis-süresiz hapis cezası)

Disiplin cezaları (Statü sahiplerine verilir.) Türk Ceza  Kanunu’nda değil 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda  düzenlenmiştir. (Örnek Uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması, meslekten men disiplin cezası türleridir)

      • İhtiyacı olan birine yardım etmeyen kişiyi kınamak manevi yaptırımdır.
      • Memura verilen disiplin cezalarından biri olan kınama maddi yaptırımdır.

Cebri İcra

Borç ilişkisinde borcun ödenmemesi durumunda devlet zoruyla  borcun icra ile tahsili yerine getirilmesidir. Burda borcu sadece para  borcu olarak düşünmeyip daha geniş düşünmek gerekmektedir.

  • Velayeti annede olan bir çocuğu, baba hafta sonu almaya gelmesine rağmen anne çocuğu teslim etmediğinde babanın polis zoruyla evden çocuğu alması
  • Asker kaçağı gencin evden polis zoru ile alınması
  • Yıkım kararı verilen bina için bina sakinlerinin polis zoru ile binadan boşaltılması

Bu örneklerde de görüldüğü gibi borç, para borcu olmayabilir.  Cebrî icrada, yerine getirilmeyenlerin devlet otoritesi zoru ile yerine  getirilmesi söz konusudur.

Tazminat

Hukuka aykırı fiillerde bulunulduğunda bu fiiller özel hukukta haksız fiil olarak adlandırılır. Haksız fiil sonrası zarar gören kişinin zararının tazmin edilmesi  gerekir. Tazminat maddi olabileceği gibi manevi de olabilir.

▪Maddi Tazminat: Zarara uğrayan kimseye, zararının zarar ve-  ren tarafça aynen ya da nakden ödenmesidir.

▪Manevi Tazminat: Zarar görenin yaşanan olaydan üzüntü ve  keder duyması durumunda, zarar verenin bu hususları karşı  tarafa ödemesi ile giderilir. Genellikle para ile ödeme yapılırken  bazı durumlarda hâkimce kamu önünde özür dileme, yalanlama  şeklinde de yaptırımlar öngörülebilir.

Maddi ve manevi tazminat davası aynı anda açılabilir. (Örnek Gazetede hakkında çıkan asılsız haber ile satışları düşen ve  itibarı zedelenen bir firmanın, gazeteye hem maddi hem de manevi tazminat davası açması mümkündür. )

Bazı soru köklerinde zarar verilmeyip haksız fiil ya da  sözleşmeye aykırılıktan bahsedilir. Bu sorularda da cevap  tazminattır.

Hükümsüzlük

Hukukun aradığı şekil şartına ya da hukukun kendisine aykırı  işlemler hükümsüz yani geçersiz sayılır. Yokluk, butlan ve tek taraflı  bağlamazlık olarak üçe ayrılır.

1) Yokluk: Hukukun bir işlem için öngördüğü ana kurucu unsurlara  uyulmadan, şekil şartı dikkate alınmadan gerçekleşen işlemler yokluk  hükmündedir.

Resmî evlendirme memuru önünde yapılmayan evlilik, ana kurucu unsur olan resmî evlendirme memuru hususuna uyulmadığı  için yokluk sayılır. İmam nikâhı yokluk kapsamındadır.

Türk hukuk sistemine göre hemcinslerin evliliği (kadın-kadın/  erkek-erkek) yok hükmündedir.

2) Butlan: Bir işlemin hukukun aradığı emredici unsurlara uyulmadan, ahlak ve kamu düzenine aykırı olarak gerçekleşmesi o işlemi  butlanla sakatlar. Butlan, mutlak ve nisbi olmak üzere ikiye ayrılır.

Mutlak Butlan

    • Şekil şartı tamdır.
    • Emredici hususlara aykırılık vardır.
    • İlgili olan herkes dava açabilir.
    • Zaman aşımı yoktur.

Akıl hastasının evlenmesi

Nisbi Butlan

    • İrade sakatlığı hata, hile, ikrah (tehdit) ile yapılan işlemdir.

Sarhoş birinin evlenmesi

Örnek Resmî evlendirme memuru önünde evlenen kadın ve erkekten  birisinin akıl hastası olması mutlak butlan, sarhoş bir kimsenin  evliliği ise nisbi butlandır.

3) Tek taraflı bağlamazlık: Gerekli kurucu unsurların bulunmasına  rağmen hukuki sonucun doğması için tamamlayıcı bir unsurun sonradan gerçekleşmesine bağlı olan işlemlerdir. (16 yaşındaki bir küçüğün babasının kredi kartı ile yaptığı bilgisayar alışverişi)

İptal

Hukuk kurallarına aykırı olarak yapılan idari işlemlerin yetkili  makamlarca ortadan kaldırılması işlemine denir. 

Belediye tarafından alınan yıkım kararının ortadan kaldırılması.  (Burada belediyenin idare olduğunu unutmayalım.)

  • İptal için idare kelimesi aranmalıdır.
  • Ancak idare direkt verilmeyip bizim çıkartmamız istenebilir. Belediye, vergi dairesi, muhtar, millî eğitim müdürü, okul müdürü vs.

“İptal için görevli mahkeme idare mahkemesi, yargı ise idari  yargıdır.”

İdare aleyhine açılacak davalar iki türlüdür.

▪İptal davası

▪Tam yargı davası

Hukuk Kuralları

1) Emredici Hukuk Kuralları

Tarafların hukuki işlem yaparken aksine bir hüküm ifade edeme-  yecekleri değiştirilemez hukuk kurallarıdır.

Medeni Kanun’a göre evlilik resmî evlendirme memuru önünde  yapılmalıdır.

Emredici hukuk kurallarının konulma sebepleri:

▪Genel ahlakı korumak

▪Zayıfları korumak

▪Kamu düzenini korumak

2) Tamamlayıcı hukuk kuralları

Tarafların aksine hüküm ifade  edebilecekleri hususlarda öngörülmeyen ya da öngörülemeyen konuların tamamlanmasını sağlar.

Tarafların sözleşme yaparken ifa yerini belirtmemeleri durumunda borçlar kanunu devreye girer ve “Tarafların öngörmediği bu  hususu para borçları için alacaklının ikametgâhıdır.” diyerek tamamlar.

Tamamlayıcı hukuk kuralı için paragrafta eksik bir ifade  görmeye çalışın. Eksik olanı tamamlayacaktır. Belirtmedikleri,  söylemedikleri, kararlaştırmadıkları gibi.

3) Yorumlayıcı hukuk kuralları

Tarafların sözleşme yaparken öngördükleri hususların yeterince açık olmaması durumunda hususu yorumlama konusunda ortaya çıkan yedek hukuk kuralı çeşididir.

Kira sözleşmelerinde belirtilen ay başı ile kastedilen, ilgili ayın  1’idir.

Yorumlayıcıda eksik bir hüküm yoktur. Her şey belirtilmiş ancak  belirtilen husus yeterince açık değildir. Yoruma ihtiyacı vardır.

4) Tanımlayıcı Hukuk Kuralları

Hukuki bir kavramın ne olduğunu açıklayan hukuk kuralıdır. Aynı  Türkçedeki gibidir. “dir” ile biter ve daha da önemlisi “nedir” sorusuna  anlamlı cevap verir.

Medeni Kanun’a göre nişanlanma, evlilik vaadidir.

Medeni Kanun, evliliğin resmî evlendirme memuru önün-  de yapılmasını emreder. Emredici hukuk kuralıdır. Bu örnekte bazen tanımlayıcı hukuk kuralı düşünülür ancak  “-dır, -dir” eki ile bitmesi yetmez. “Nedir?” diye sorup kav-  ramı karşılayan anlamlı bir cevap almalıyız, unutmayın!

2023-ARALIK-B

Tarafların iradeleriyle aksini kararlaştıramayacağı; “yükümlüdür”, “geçersizdir” ve “yapamaz” gibi kesin ifadelerin kullanıldığı hukuk kuralları aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilir?

A) Tanımlayıcı

B) Emredici

C) Yorumlayıcı

D) Tamamlayıcı

E) Yedek

Cevap B

2017-Aralık-C

Tarafların serbest iradeleriyle değiştirilebilen ve ancak taraflarca aksi öngörülmediği takdirde uygulama alanı bulan kurallar Türk hukuk sisteminde aşağıdakilerden hangisiyle adlandırılır?

A) Emredici hukuk kuralları

B) Özel hukuk kuralları

C) Tamamlayıcı hukuk kuralları

D) Tanımlayıcı hukuk kuralları

E) Kamu hukuku kuralları

Cevap C

Hukuk Türleri

Hukuk türleri mevzu, pozitif, tarihî ve ideal olmak üzere dörde  ayrılır.

1)Mevzu Hukuk: Belirli bir dönemde yürürlükte olan yetkili makamlarca konulan hukuk kurallarıdır. (Yazılı Hukuk) 1982 Anayasası

2)Pozitif Hukuk (Müspet): Belirli bir dönemde yürürlükte bulunan  yazılı ve yazısız kaynakların tümüne pozitif hukuk denir.

1982 Anayasası , Yarıcılık geleneği

3)İdeal Hukuk (Tabii Hukuk-Doğal Hukuk): Olması istenen hukuktur.

Kamuya açık alanlarda sakız çiğnenmesinin yasaklanmasına  dair kanun. Böyle bir kanun yürürlükte olmayıp olması istenmektedir.

4)Tarihî Hukuk: Geçmişte yürürlükte bulunan kaynaklardan oluşan hukuk türüdür.

Mecelle, 1961 Anayasası

Normlar Hiyerarşisi

Normlar Hiyerarşisi

Anayasa

Uluslararası Anlaşmalar

Kanun

Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri

Yönetmelik

Tebliğ

Talimat

Hukuk Kaynakları

Yazılı Kaynaklar

-Anayasa

-Uluslararası Anlaşmalar

-Kanun

-Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri

-Yönetmelik

-Tebliğ

-Talimat

Yazısız Kaynaklar

– Örf ve  Âdetler

Yardımcı Kaynaklar

– Doktrin(Bilimsel  görüş)

-İçtihadler

-Yargısal kararlar

Hukuk Kaynakları

Örf ve âdetin hukuka konu olabilmesi için taşıması gereken  unsurlar:

  • Maddi unsur: Devamlılık, tekrarlanma
  • Manevi unsur: Genel inanış
  • Hukuki unsur: Maddi yaptırım

Ahmet, kan davalısı Mehmet’i öldürmüş ve hâkim kan davası geleneğini ceza verirken dikkate almamıştır. Kan davasında maddi ve manevi unsur vardır. Ancak hukuki unsuru taşımaz.

Örf ve âdetin hukuka konu olan ceza hukukunda hâkimleri yazılı kaynaklar bağlar.

İçtihadi Birleştirme Kararı

▪Mahkemelerin aynı konu için verdiği farklı kararların yüksek  mahkeme tarafından tek bir kararda birleşmesidir.

▪İçtihadi birleştirme kararları bağlayıcıdır.

Boşluk Türleri

1)Hukuk Boşluğu

Yazılı ve yazısız kaynakta (pozitif hukukta) bir konuda somut olaya  uygulanacak bir hükmün bulunmaması durumunda hâkimin hukuk  yaratarak doldurduğu boşluktur.

2)Kanun Boşluğu

Bir konunun çözümü için yazılı kaynakta somut olaya uygulanacak  hükmün bulunmaması sonucu ortaya çıkan boşluktur.

Hukuk Boşluğu

Kural içi boşluk: Kanun koyucu tarafından bilerek, isteyerek bırakılan boşluk türüdür. Hâkim takdir yetkisini kullanır.

Tazminat ile ilgili kanunda hükümler bulunmakta olup miktar kısmı kanun koyucu tarafından hâkimin takdir yetkisini kullanması  için bilerek, isteyerek boş bırakılmıştır.

Gerçek boşluk (Açık boşluk): Kanunda somut olaya uygulanacak  hiçbir hüküm yoktur.

Gerçek olmayan boşluk (Örtülü boşluk): Kanunda hukuki olaylara  ilişkin uygulanacak hüküm bulunmasına rağmen yetersiz ya da adaletsiz bir durum yaratacağı düşünülüyorsa oluşan boşluktur.

Kural dışı boşluk: Kanun koyucu tarafından bilmeden, istemeden  bırakılan boşluk türüdür.

▪Kanun koyucunun ihmalkâr tutumu

▪Teknik gelişmeler

▪Sonradan yapılan değişiklikler

 

Hukuk Dalları

Karma Hukuk

  • İş Hukuku
  • Bankacılık Hukuku
  • Çevre Hukuku
  • Toprak Hukuku
  • Fikrî ve Sanat Eserleri Hukuku

 

Kamu Hukuku

  • Anayasa Hukuku
  • İdare Hukuku
  • Ceza Hukuku
  • Yargılama Hukuku (Usul)
  • Vergi Hukuku
  • Devletler Genel Hukuku (Umumi)
  • İcra İflas Hukuku

Özel Hukuk

1)Medeni Hukuk

  • Kişiler Hukuku
  • Aile Hukuku
  • Eşya Hukuku
  • Miras Hukuku

2)Borçlar Hukuku

3)Ticaret Hukuku

  • Ticari İşletme Hukuku
  • Deniz Ticareti Hukuku
  • Şirketler Hukuku
  • Kıymetli Evraklar Hukuku
  • Sigorta Hukuku

4)Devletler Özel Hukuku

  • Yabancılar Hukuku
  • Uyrukluk / Vatandaşlık
  • Kanunlar İhtilafı

2023-ARALIK-B

Aşağıdakilerden hangisi özel hukuk dalları arasında yer almaz?

A) Ticaret hukuku

B) İcra ve iflas hukuku

C) Borçlar hukuku

D) Vergi hukuku

E) Medeni hukuk

Cevap D

Fiili Ehliyet Koşulları

1) Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak

Makul hareket edebilme yeteneğidir. İyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan ayırt edebilme yeteneğidir.

Ayırt etme gücünün varlığını engelleyen hâller:

▪Yaş

▪Akıl zayıflığı

▪Akıl hastalığı

▪Sarhoşluk

2) Ergin Olmak

Erginlik, yaşın gerektirdiği sorumlu davranışlarda bulunmaktır.

a) Normal erginlik

▪18 yaşının doldurulması ile kazanılır.

b) Evlenme yoluyla erginlik

▪Olağan evlenme yaşı: 17 yaşının doldurulması (ailenin izni ile)

▪Olağanüstü evlenme yaşı: 16 yaşının doldurulması (mahkemenin  izni ile)

c) Mahkeme kararıyla erginlik:

15 yaşını dolduran bir çocuğun, Kendi isteği, Çocuğun menfaati, Ailenin rızası, Mahkemenin onayı  ile mümkündür.

15 yaşını dolduran Ahmet’in ergin olmadığı gerekçesi ile katılmadığı bir müsabakaya mahkeme kararı ile ergin kılınıp katılmasının sağlanması.

3) Kısıtlı Olmamak  Kısıtlılık hâlleri

▪Akıl hastası olmak

▪Akıl zayıflığı yaşamak

▪Kötü yaşam tarzı sergilemek

▪Savurgan tutum izlemek

▪Alkol ya da madde bağımlısı olmak

▪1 yıl ya da üzeri hapis cezası almış olmak

2018-MAYIS-C

Türk hukukuna göre, bir kişinin tam ehliyetsiz olarak ifade edilmesi bakımından aranan koşul aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ayırt etme gücünün olmaması

B) Kısıtlı olması

C) Savurgan olması

D) Ergin olmaması

E) Hürriyeti bağlayıcı ceza alması

Cevap A

Fiili Ehliyet

Tam Ehliyetliler

Ayırt etme gücüne sahip ergin ve kısıtlı olmayan  kişilerdir. Fiil ehliyetleri vardır. Hukuki işlem yapar ve sorumlulukları  tamdır.

Sınırlı Ehliyetliler

Ayırt etme gücüne sahip, kısıtlı olmayan, ergin,  kendisine yasal danışman atanmış kişilerdir.

Sınırlı Ehliyetsizler

Ayırt etme gücüne sahip, ergin olmayan veya  ergin ama haklarında kısıtlılık kararı bulunan kişilerdir.

Tam Ehliyetsizler

Ayırt etme gücü bulunmayan kişilerdir.

Sınırlı ehliyetsizler yasal temsilcisinin izni olsa bile,

  • Vakıf kurmak,
  • Bağış yapmak,
  • Kefil olmak

eylemlerini yapamazlar.

Örnekler

25 yaşında ayırt etme gücü olan, 8 ay hapis cezası alan Ayşe —> Tam Ehliyetli 

Ayırt etme gücü olan 19 yaşındaki 11 ay hapis cezası alan evli Leyla —>  Sınırlı Ehliyetli 

13 ay hapis cezası almış ayırt etme gücü olan 35 yaşındaki Fatma —> Sınırlı Ehliyetsiz 

40 yaşında ayırt etme gücü olmayan Ali ₺ Tam Ehliyetsiz

Kişiler Hukuku: Kişi, kişi türleri, kişiliğin başlangıcı, kişiliğin sona ermesi, kişi ehliyetleri, kişi hakları, hısımlık kişiler hukukunun konusuna girer.

Kişi: Hak ve borç sahibi varlıklara kişi denir.

Kişi Türleri:

▪Gerçek kişi

▪Tüzel kişi

Gerçek Kişi: İnsanlar gerçek kişi olarak tanımlanır.

Gerçek Kişiliğin Başlangıç Anı: Sağ ve tam doğumdur.

  • Sağ doğum ile bebeğin nefes alması ifade edilir.
  • Tam doğum ile bebeğin anne karnından ayrılması ifade edilir.
  • Tam doğum ile kastedilen bebeğin vücut bütünlüğü değildir.
  • Tam ve sağ doğan bebek birkaç saniye yaşayıp ölse dahi gerçek kişidir. Bu bilgi özellikle miras hukuku açısından önemlidir.

Annesinin karnından sağ olarak ayrılan Ayşe birkaç saniye yaşayıp ölmüştür. Ayşe gerçek kişidir. Kendisinden önce ölen ve  kendisine bırakılan dedesinin mirasına hak kazanır.

Gerçek Kişiliğin Sona Ermesi

Ölüm: Gerçek kişiliği doğal yolla sona erdirir. (10 gün içinde nüfusa bildirilmesi gerekir.)

Ölüm Karinesi: Bir kişinin ölümüne kesin gözle bakılması gerektiği durumlarda, cesede ulaşılamaması, kaybolması durumunda Mahallin en büyük mülki amiri ölüm karinesi kaydını düşer.
Karine: Bilinen bir olgudan bilinmeyen sonuçların çıkarılmasıdır. Aksi ispat edilebilir durumdur.

Fırtınalı bir havada denize açılan balıkçı Ahmet ölümüne kesin  gözle bakılacak bir durumda kaybolmuş ve Ahmet’in cesedine  ulaşılamamış olması

Ölüm karinesi için,  Kesin gözle, Cesede ulaşılamamış

Birlikte Ölüm Karinesi : Birden fazla kişinin ölümü durumunda kimin önce kimin sonra  öldüğü tespit edilemiyorsa hepsi aynı anda ölmüş sayılır.

Kendilerinden haber alamadıkları için endişelenen komşular Ahmet amca ve Meral teyzenin kapısını çalıyorlar. Ses gelmeyince  endişelenip kapıyı kırıyorlar. Komşular, yaşlı çiftin soba zehirlenmesinden yerde yatan cesetlerine ulaşıyorlar.

Miras hukuku açısından önemlidir. Aynı anda ölenler birbirlerine mirasçı olamazlar.

Gaiplik:

Hukukta iki şekilde kaybolma vardır.

Ölümüne olası gözle bakılacak bir tehlike içinde kaybolma:
Gaiplik kararı: 1 yıl  Miras: 5 yıl (teminatlı)

Kişinin kendisinden uzun zamandır haber alınamaması
Gaiplik kararı: 5 yıl  Miras: 15 yıl (teminatlı)

Gaiplik kararında görevli mahkeme: Sulh hukuk mahkemesidir.

Gaiplik için,  Ölüm tehlikesi, Uzun zamandır haber alınamaması

Örnek: Avlanmak için ormana giden Mehmet, evine dönmesi gereken  zamanda dönmemiş ve endişelenen eşi karakola gitmiştir .Ormanda yapılan aramada Mehmet’in kişisel eşyalarına rastlanmıştır. Ölüm tehlikesi içinde kaybolan Mehmet için gerçek kişilik  nasıl sona ermiştir?

Gaiplik (Ölüm tehlikesi geçiriyor.)

Örnek: Fırtınalı bir havada balığa çıkan Ahmet, akşam dönmemiştir.  Kıyıya vuran tekne parçaları Ahmet için ölümüne kesin gözle  bakılacak bir durumda kaybolmayı işaret etmiş ve Ahmet’in cesedine ulaşılamamıştır.

Ölüm karinesi (Cesede ulaşılamamış ve kesin gözle ifadesi geçiyor.)

Hak Ve Çeşitleri

Kişiler Arası Hak: Hukuk düzeni tarafından kişilere sağlanmış menfaatlerdir.

  • Hakkın kazanılmasında: İyi niyet (Subjektif iyi niyet)
  • Hakkın kullanılmasında: Dürüstlük Kuralları (Objektif iyi niyet)
  • İyi niyet: Bir kimsenin bir konu hakkındaki bilgisizliğidir. Hakkın kazanılmasında, hakkın kazanılmasındaki engeli bilmemek.

Örnek: Pazardan alınan bir parfümün çalıntı olduğunu bilmeyen Ayşe  Hanım, iyi niyetle parfümün hakkını kazanır.

Hakların Kazanılması

Aslen Kazanma

-Denizden tutulan balık

-Çöpte bulunan sahipsiz elbise

Devren Kazanma

-Satış Satın alınan ev

-Miras

-Bağış

Sahipsiz Taşınır: Sahiplenilir.

Sahipsiz Taşınmaz: İşgal edilir

Hakkın Kazanılması / Kaybedilmesi

1) Hukuki Olay: Hukuk düzeni tarafından kendisine sonuç bağlanan olaylar.

Örnek: Doğum, ölüm

Hukuki olayda irade olup olmaması aranmaz. Kişi iradesi ile hamile  kalıp anne olsa da iradesi dışında hamile kalıp anne olsa da velayet  hakkını doğum ile kazanır.

2) Hukuki Fiil: İnsan iradesinin ürünü eylemler

Örnek: İntihar teşebbüsü

Hukuki fiilde irade aranır. Kendi irademiz ile yaptığımız eylemler  bize hak kazandırır ya da kaybettirir.

3) Hukuki İşlem: Hukuki bir sonuç doğurmak üzere tarafların karşılıklı iradesi açıklaması.

Örnek: Satım sözleşmesi

Hukuki işlemde birden fazla irade vardır. Hukuki işlem olması  için karşılıklı irade açıklaması dışında, hukuki bir sonuç da doğurması  gerekir.

İrade olup olmamasına bakılmaksızın —> Hukuki olay (İrade  aranmaz.)

İnsan iradesinin ürünü eylemler —> Hukuki fiil (İrade aranır.)

Birden fazla kişinin irade açıklaması —> Hukuki işlem (Birden  fazla irade)

Özel Haklar

1) Niteliklerine Göre Özel Haklar

Mutlak haklar: Herkese karşı ileri sürülebilen haklardır.

Mülkiyet hakkı, velayet, vesayet hakkı.

Nisbi haklar: Belli kişilere karşı ileri sürülebilen haklardır. Üçüncü  kişilere karşı ileri sürülemez.

Alacak hakkı, nafaka hakkı

2) Konularına Göre Özel Haklar

Malvarlığı hakları: Parayla ölçülebilen bütün hak borç ve yükümlülüklerdir.

Mülkiyet hakkı, alacak hakkı, telif hakkı.

Kişilik hakları: Kişinin ismi, resmi, maddi ve manevi vücut bütünlüğü üzerindeki haklarıdır.

3) Devredilebilmelerine Göre Özel Haklar

Devredilebilen haklar: Hukuki bir sözleşme ya da miras yolu ile el  değiştirebilen haklardır.

Mülkiyet, telif, alacak hakkı

Devredilemeyen haklar: Hukuki bir sözleşme ya da miras yolu ile  el değiştirmesi mümkün olmayan haklardır.

Kişilik hakları, nişan bozma, boşanma davası, soybağının reddi,  mahkeme kararı ile erginlik

4) Hukuki Etkilerine Göre Özel Haklar

Yenilik doğurucu haklar (İnşai haklar): Kullanılması ile yeni bir  hukuksal ilişki yaratan (kurucu yenilik doğurucu), mevcut bir durumu  değiştiren (değiştirici yenilik doğurucu) ve mevcut bir durumu ortadan  kaldıran (bozucu yenilik doğurucu) haklardır.

Bir firmadan beyaz eşya satın almak kurucu yenilik doğurucu,  Beyaz eşyayı ayıplı olduğu için değiştirmek değiştirici yenilik doğurucu,

Beyaz eşyayı iade edip satım sözleşmesini feshetmek bozucu  yenilik doğurucu haktır.

2018-MAYIS-B

Türk hukuk sisteminde, hak sahibi tarafından herkese karşı ileri sürülebilen ve bu nedenle herkesin uymakla yükümlü olduğu haklar aşağıdakilerden hangisiyle adlandırılmaktadır?

A) Nispi haklar

B) Malvarlığı hakları

C) Yenilik doğuran haklar

D) Mutlak haklar

E) Bağımsız haklar

Cevap D

ANAYASA

Yasama Yetkisi

Yasama yetkisi Türk Milleti adınaTürkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.

Yürütme Yetkisi

Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.

Yargı Yetkisi

Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.

Anayasa-Temel Haklar Ve Ödevler

Kişinin Hakları ve Ödevleri

I. Kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı

II. Zorla çalıştırma yasağı

III. Kişi hürriyeti ve güvenliği

IV. Özel hayatın gizliliği ve korunması

A) Özel hayatın gizliliği

B) Konut dokunulmazlığı

C) Haberleşme hürriyeti

V. Yerleşme ve seyahat hürriyeti

VI. Din ve vicdan hürriyeti

VII. Düşünce ve kanaat hürriyeti

VIII. Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti

IX. Bilim ve sanat hürriyeti

X. Basın ve yayımla ilgili hükümler

A) Basın hürriyeti

B) Süreli ve süresiz yayın hakkı

C) Basın araçlarının korunması

D) Kamu tüzel kişilerinin elindeki basın dışı kitle haberleşme araçlarından yararlanma hakkı E. Düzeltme ve cevap hakkı

XI. Toplantı hak ve hürriyetleri

A) Dernek kurma hürriyeti

B) Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı

XII. Mülkiyet hakkı

XIII. Hakların korunması ile ilgili hükümler

A) Hak arama hürriyeti

B) Kanuni hâkim güvencesi

C) Suç ve cezalara ilişkin esaslar

XIV. İspat hakkı

XV. Temel hak ve hürriyetlerin korunması

Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler

I. Ailenin korunması ve çocuk hakları

II. Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi

III. Kamu yararı

A) Kıyılardan yararlanma

B) Toprak mülkiyeti

C) Tarım, hayvancılık dallarında çalışanların korunması

D) Kamulaştırma

E) Devletleştirme ve Özelleştirme

IV. Çalışma ve sözleşme hürriyeti

V. Çalışma ile ilgili hükümler

A) Çalışma hakkı ve ödevi

B) Çalışma şartları ve dinlenme hakkı

C) Sendika kurma hakkı

VI) Toplu iş sözleşmesi, grev hakkı ve lokavt

A) Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı

B) Grev hakkı ve lokavt

VII. Ücrette adalet sağlanması

VIII. Sağlık, çevre ve konut

A) Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması

B) Konut hakkı

IX. Gençlik ve spor

A) Gençliğin korunması

B) Sporun geliştirilmesi ve tahkim

X. Sosyal güvenlik hakları

A) Sosyal güvenlik hakkı

B) Özel olarak korunması gerekenler

C) Yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşları

XI. Tarih, kültür ve tabiat varlıklarının korunması

XII. Sanatın ve sanatçının korunması

XIII. Devletin iktisadi ve sosyal ödevlerinin sınırları

Siyasi Haklar ve Ödevler
I. Türk vatandaşlığı

II. Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları

III. Siyasi partilerle ilgili hükümler

A) Parti kurma, partilere girme ve partilerden ayrılma

B) Siyasi partilerin uyacakları esaslar

IV. Kamu hizmetlerine girme hakkı

A) Hizmete girme

B) Mal bildirimi

V. Vatan hizmeti

VI. Vergi ödevi

VII. Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı

2021-MAYIS-A&İH.

1982 Anayasası’na göre aşağıdaki siyasi hak ve ödevlerden hangisi yalnızca Türk vatandaşları için değil, herkes için öngörülmüştür?

A) Siyasi parti kurma, partilere girme ve partilerden ayrılma hakkı

B) Seçme ve halk oylamasına katılma hakkı

C) Kamu hizmetlerine girme hakkı

D) Vatan hizmeti

E) Vergi ödevi

Cevap E

2019-ARALIK-A

1982 Anayasası’na göre, aşağıdakilerden hangisi kişinin hakları ve ödevleri Bölümünde düzenlenmemiştir?

A) Süreli ve süresiz yayın hakkı

B) Mülkiyet hakkı

C) İspat hakkı

D) Konut hakkı

E) Düzeltme ve cevap hakkı

Cevap D

Scroll to Top