Fiziksel Risk Etmenleri – Gürültü – Titreşim – Radyasyon

1) Ultrasonik sesler duyulamaz

II. 20Khz den büyük seslerdir

III. İnsan sağlığına etkisi yoktur

Gürültüyü meydana getiren seslerden Ultrasonik sesler ile ilgili yukarıdan hangileri doğrudur?

a.Yalnız I

b.Yalnız II

c.I ve III

d.I ve II

e.II ve III

Cevap D

Ses frekansı < 20 Hz

  • ses altı
  • İnfrasonik
  • Supsonik sesler

Ses frekansı > 20 kHz

  • Ses üstü
  • Ultrasonik

2) Fiziksel risk etmenlerinden biri olan sesin özellikleri ile ilgili;

I Havada yayılma hızı camdan fazladır

II Yayılma hızı ortam sıcaklığına bağlıdır

III Dalga boyu kısaldıkça gürültü artar

Yargılardan hangileri doğrudur?

a) Yalnız I

b) Yalnız II

c) Yalnız III

d) I ve III

e) II ve III

Cevap E

Akustik dalgalar olan sesler, sadece hava boyunca değil aynı zamanda diğer elastik ortamlar (su, beton veya çelik) boyunca da yayılır

Ortamın özgül ağırlığı ve esneklik katsayısı önemlidir.

Sıcaklık yükseldikçe ses hızı artar.

Sesin yayılma hızı; katı ortamlarda, gaz ortamdan daha fazladır.

𝑐𝑘𝑎𝑡𝚤 > 𝑐𝑠𝚤𝑣𝚤 > 𝑐𝑔𝑎𝑧

3) Çalışanların Gürültü ile Risklerden Korunmalarında Dair Yönetmelik’e göre aşağıdaki tanımlardan hangisi yanlıştır?

a) En yüksek ses basıncı (Ptepe), A-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının tepe değerini ifade eder. Bu değer, çok gürültülü seslere (darbe gürültüsü) kısa süreli maruz kalma sonucunda oluşan etkilerin değerlendirilmesine imkan verir

b) Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat), En yüksek ses basıncının ve anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu A-ağırlıklı bütün gürültü maruziyet düzeylerinin, 8 saatlik bir iş günü için zaman ağırlıklı ortalamasını,

c) Haftalık gürültü maruziyet düzeyi, A-ağırlıklı günlük gürültü maruziyet düzeylerinin, 8 saatlik 5 iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasını,

d) Maruziyet eylem değerlerinde çalışanların kulak koruyucu donanımların koruyucu etkisi dikkate alınmaz

e) Maruziyet sınır değerlerinde, çalışanların kulak koruyucu donanımların koruyucu etkisi alınır

Cevap A

Çalışanların Gürültü ile Risklerden Korunmalarında Dair Yönetmelik

En yüksek ses basıncı (Ptepe):  C-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının tepe değerini ifade eder. Bu değer, çok gürültülü seslere (darbe gürültüsü) kısa süreli maruz kalma sonucunda oluşan etkilerin değerlendirilmesine imkan verir.

Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat) [dB(A) re. 20 µPa]

En yüksek ses basıncının ve anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu A-ağırlıklı bütün gürültü maruziyet düzeylerinin, 8 saatlik bir iş günü için zaman ağırlıklı ortalamasını,

Haftalık gürültü maruziyet düzeyi.

A-ağırlıklı günlük gürültü maruziyet düzeylerinin, 8 saatlik 5 iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasını,

4) Çalışanların Gürültü ile Risklerden Korunmalarında Dair Yönetmelik’e göre maruziyetin belirlenmesi için gürültü ölçümünde kullanılacak yöntem ve cihazlar ile ilgili;

I. Ölçülecek olan gürültünün niteliği,

II. Maruziyet süresi,

III. Çevresel faktörler

IV. Ölçüm cihazının nitelikleri

Hangileri dikkate alınır?

a) II, III, IV

b) I, III, IV

c) I, II, III, IV

d) I, II, III

e) II, III, IV

Cevap C

Maruziyetin belirlenmesi

MADDE 6 – (1) İşveren, çalışanların maruz kaldığı gürültü düzeyini, işyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesinde ele alır ve risk değerlendirmesi sonuçlarına göre gereken durumlarda gürültü ölçümleri yaptırarak maruziyeti belirler.

(2) Gürültü ölçümünde kullanılacak yöntem ve cihazlar;

a) Özellikle ölçülecek olan gürültünün niteliği,maruziyetsüresi, çevresel faktörler ve ölçüm cihazının nitelikleri dikkate alınarak mevcut şartlara uygun olur.

b) Gürültü maruziyet düzeyi ve ses basıncı gibi parametrelerin tespit edilebilmesi ile 5 inci maddede belirtilen maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerlerinin aşılıp aşılmadığına karar verilebilmesine imkan sağlar.

c) Çalışanın kişiselmaruziyetinigösterir.

(3) Değerlendirme ve ölçüm sonuçları, gerektiğinde kullanılmak ve iş müfettişlerinin denetimlerinde istenildiğinde gösterilmek üzere uygun bir şekilde saklanır.

5) Firmada bulunan 83 dB ve 77dB şiddetinde çalışan makinelerin toplam gürültü şiddeti ne kadar olacaktır?

a) 160 dB

b) 84 dB

c) 78 dB

d) 82 dB

e) 76 dB

Cevap B

İki Gürültü Arasındaki Fark

Büyük Gürültüye Eklenecek Değer

0-1 dB

3 dB

2-3 dB

2 dB

4-9 dB

1 dB

10dB veya Üstü

O dB

6) Çalışanların Gürültü ile Risklerden Korunmalarında Dair Yönetmelik’e göre hangi ses şiddetini aşan gürültüye maruz kalan çalışanlar için işverence işitme testleri yaptırılır  ?

a) 80 dB(A)

b) 85 dB(A)

c) 87 dB(A)

d) 90 dB(A)

e) 95 dB(A)

Cevap B

Sağlık Gözetimi

MADDE 13 – (1) Gürültüye bağlı olan herhangi bir işitme kaybında erken tanı konulması ve çalışanların işitme kabiliyetinin korunması amacıyla;

a) İşveren;

1) Kanunun 15 inci maddesine göre gereken durumlarda,

2) İşyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesi sonuçlarına göre gerekli görüldüğü hallerde,

3) İşyeri hekimince belirlenecek düzenli aralıklarla,

çalışanların sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.

b) 5 inci maddede belirtilen en yüksek maruziyet eylem değerlerini (85dB)  aşan gürültüye maruz kalan çalışanlar için, işitme testleri işverence yaptırılır.

c) Risk değerlendirmesi ve ölçüm sonuçlarının bir sağlık riski olduğunu gösterdiği yerlerde, 5 inci maddede belirtilen en düşük maruziyet eylem değerlerini aşan (80dB) gürültüye maruz kalan çalışanlar için de işitme testleri yaptırılabilir.

(2) İşitme ile ilgili sağlık gözetimi sonucunda, çalışanda tespit edilen işitme kaybının işe bağlı gürültü nedeniyle oluştuğunun tespiti halinde;

a) Çalışan, işyeri hekimi tarafından, kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilir.

b) İşveren;

1) İşyerinde yapılan risk değerlendirmesini gözden geçirir.

2) Riskleri önlemek veya azaltmak için alınan önlemleri gözden geçirir.

3) Riskleri önlemek veya azaltmak için çalışanın gürültüye maruz kalmayacağı başka bir işte görevlendirilmesi gibi gerekli görülen tedbirleri uygular.

4) Benzer biçimde gürültüye maruz kalan diğer çalışanların, sağlık durumunun gözden geçirilmesini ve düzenli bir sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar

7) Çalışanların Gürültü ile Risklerden Korunmalarında Dair Yönetmelik’e göre  risk değerlendirmesi ve ölçüm sonuçlarının bir sağlık riski olduğunu gösterdiği yerlerde hangi ses şiddetini aşan gürültüye maruz kalan çalışanlar için işverence işitme testleri yaptırılır  ?

a) 80 dB(A)

b) 85 dB(A)

c) 87 dB(A)

d) 90 dB(A)

e) 95 dB(A)

Cevap A

6. sorunun çözümünü okuyunuz

8) Çalışanların Gürültü ile Risklerden Korunmalarında Dair Yönetmelik’e göre günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği işlerde, maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerinin uygulanmasında hangi ses şiddetini aşamaz?

a) 80 dB(A)

b) 85 dB(A)

c) 87 dB(A)

d) 90 dB(A)

e) 95 dB(A)

Cevap C

(4) Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği işlerde, maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerinin uygulanmasında günlük gürültü maruziyet düzeyi yerine, haftalık gürültü maruziyet düzeyi kullanılabilir. Bu işlerde;

a) Yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi, 87 dB(A) maruziyet sınır değerini aşamaz.

b) Bu işlerle ilgili risklerin en aza indirilmesi için uygun tedbirler alınır.

9) Çalışanların Gürültü ile Risklerden Korunmalarında Dair Yönetmelik’e göre  işitme ile ilgili sağlık gözetimi sonucunda, çalışanda tespit edilen işitme kaybının işe bağlı gürültü nedeniyle oluştuğunun tespiti halinde yapılması gereken çalışmalar ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) İşyerinde yapılan risk değerlendirmesini gözden geçirir.

b) Riskleri önlemek veya azaltmak için alınan önlemleri gözden geçirir.

c) Riskleri önlemek veya azaltmak için çalışanın gürültüye maruz kalmayacağı başka bir işte görevlendirilmesi gibi gerekli görülen tedbirleri uygular.

d) Benzer biçimde gürültüye maruz kalan diğer çalışanların, sağlık durumunun gözden geçirilmesini ve düzenli bir sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.

e) Çalışan, işveren tarafından, kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilir

Cevap E

6. sorunun çözümünü okuyun.

10)

I Yalıtım

II Sönümleme

III Perdeleme

IV Kapatma

Çalışanların Gürültü ile Risklerden Korunmalarında Dair Yönetmelik’e göre yapı elemanları yoluyla iletilen gürültünün azaltılması için hangileri kullanılabilir?

a) I, II

b) I, III

c) I, II, III, IV

d) I, II, III

e) II, III, IV

Cevap A

Maruziyetin önlenmesi ve azaltılması

MADDE 8 – (1) İşveren, risklerin kaynağında kontrol edilebilirliğini ve teknik gelişmeleri dikkate alarak, gürültüye maruziyetten kaynaklanan risklerin kaynağında yok edilmesini veya en aza indirilmesini sağlar ve 8, 9, 10 ve 11 inci maddelere göre hangi tedbirlerin alınacağını belirler.

(2) İşveren, maruziyetin önlenmesi veya azaltılmasında, Kanunun 5 inci maddesinde yer alan risklerden korunma ilkelerine uyar ve özellikle;

a) Gürültüyemaruziyetindaha az olduğu başka çalışma yöntemlerinin seçilmesi,

b) Yapılan işe göre mümkün olan en düşük düzeyde gürültü yayan uygun işekipmanınınseçilmesi,

c) İşyerinin ve çalışılan yerlerin uygun şekilde tasarlanması ve düzenlenmesi,

ç) İş ekipmanını doğru ve güvenli bir şekilde kullanmaları için çalışanlara gerekli bilgi ve eğitimin verilmesi,

d) Gürültünün teknik yollarla azaltılması ve bu amaçla;

1) Hava yoluyla yayılan gürültünün; perdeleme, kapatma, gürültü emici örtüler ve benzeri yöntemlerle azaltılması,

2) Yapı elemanları yoluyla iletilen gürültünün; yalıtım, sönümleme ve benzeri yöntemlerle azaltılması,

e) İşyeri, işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programlarının uygulanması,

f) Gürültünün, iş organizasyonu ile azaltılması ve bu amaçla;

1) Maruziyet süresi ve düzeyinin sınırlandırılması,

2) Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma sürelerinin düzenlenmesi,

hususlarını göz önünde bulundurur.

(3) İşyerinde en yüksek maruziyet eylem değerlerinin aşıldığının tespiti halinde, işveren;

a) Bu maddede belirtilen önlemleri de dikkate alarak, gürültüye maruziyeti azaltmak için teknik veya iş organizasyonuna yönelik önlemleri içeren bir eylem planı oluşturur ve uygulamaya koyar.

b) Gürültüye maruz kalınan çalışma yerlerini uygun şekilde işaretler. İşaretlenen alanların sınırlarını belirleyerek teknik olarak mümkün ise bu alanlara girişlerin kontrollü yapılmasını sağlar.

(4) İşveren, çalışanların dinlenmesi için ayrılan yerlerdeki gürültü düzeyinin, bu yerlerin kullanım şartları ve amacına uygun olmasını sağlar.

(5) İşveren, bu Yönetmeliğe göre alınacak tedbirlerin, Kanunun 10 uncu maddesi uyarınca özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumlarına uygun olmasını sağlar.

11) Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik’e göre aşağıdakilerden hangisi  «Aşıldığı durumda, çalışanın titreşime maruziyetinden kaynaklanabilecek risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değeri» ifade eder?

a) Maruziyet sınır değeri

b) En düşük maruziyet sınır değeri

c) Maruziyet eylem değeri

d) En büyük maruziyet eylem değeri

e) En yüksek maruziyet sınır değeri

Cevap C

Tanımlar

Maruziyet eylem değeri: Aşıldığı durumda, çalışanın titreşime maruziyetinden kaynaklanabilecek risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değeri,

Maruziyet sınır değeri: Çalışanların bu değer üzerinde bir titreşime kesinlikle maruz kalmaması gereken değeri,

12) Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik’e göre maruziyet eylem değerleri hangi şıkta doğru verilmiştir?

    El-Kol             Bütün Vücut

A) 1,5 m/s2         2,5 m/s2

B) 10-80 Hz        1-100 Hz

C) 1-000 Hz        1-80 Hz

D) 2,5 m/s2        0,5 m/s2

E) 5 m/s2           1,15 m/s2

Cevap D

a) El-kol titreşimi için;

1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri: 5 m/s2.

2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri: 2,5 m/s2.

b) Bütün vücut titreşimi için;

1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri: 1,15 m/s2.

2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri: 0,5 m/s2.

13) Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik’e göre maruziyet eylem değerleri hangi şıkta doğru verilmiştir?

        El-Kol        Bütün Vücut

A)   1,5 m/s2       2,5 m/s2

B)   10-80 Hz     1-100 Hz

C)   1-000 Hz     1-80 Hz

D)    2,5 m/s2      0,5 m/s2

E)     5 m/s2      1,15 m/s2

Cevap E

a) El-kol titreşimi için;

1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri: 5 m/s2.

2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri: 2,5 m/s2.

b) Bütün vücut titreşimi için;

1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri: 1,15 m/s2.

2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri: 0,5 m/s2.

14) Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik’e göre Mekanik titreşime maruziyet düzeyi değerlendirilirken;

I. Kullanılan ekipmanla yapılan çalışmalardan elde edilen gözlem sonuçları.

II. Ekipmanın üreticisinden elde edilecek bilgi de dahil olmak üzere, ekipmanda veya ekipmanın kullanıldığı özel koşullarda oluşabilecek titreşimin büyüklüğü hakkındaki bilgiler.

III.  Özel aygıt ve uygun yöntem kullanılarak ölçüm

Hususlardan hangileri dikkate alınmalıdır?

A) Yalnız I

B) I, II, III

C) Yalnız II

D) II, III

E) I, II

Cevap E

Maruziyetin belirlenmesi

MADDE 6 – (1) İşveren, çalışanların maruz kaldığı mekanik titreşim düzeyini, işyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesinde ele alır, gerekiyor ise ölçümler yaptırarak mekanik titreşime maruziyeti belirler. Bu ölçümler, 20/08/2013 tarihli ve 28741 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmeliğe göre yapılır.

(2) Çalışanın el-kol titreşimine maruziyetinin ölçümü, Ek-1’deki ve bütün vücut titreşimine maruziyetinin ölçümü Ek-2’deki 2 nci maddeye uygun olarak yapılır.

(3) Mekanik titreşime maruziyet düzeyi değerlendirilirken aşağıdakiler dikkate alınır:

a) Kullanılan ekipmanla yapılan çalışmalardan elde edilen gözlem sonuçları.

b) Ekipmanın üreticisinden elde edilecek bilgi de dahil olmak üzere, ekipmanda veya ekipmanın kullanıldığı özel koşullarda oluşabilecek titreşimin büyüklüğü hakkındaki bilgiler.

(4) Üçüncü fıkradaki değerlendirme özel aygıt ve uygun yöntem kullanılarak yapılacak ölçüm yerine geçmez.

(5) Değerlendirme ve ölçüm sonuçları, gerektiğinde kullanılmak ve denetimlerde gösterilmek üzere uygun bir şekilde saklanır.

15) Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik’e göre mekanik titreşimden kaynaklanabilecek riskleri değerlendirirken aşağıdakilerden hangisine önem verilmez ?

A) İş ekipmanlarının mekanik titreşim düzeyi hakkında, ilgili mevzuat uyarınca imalatçılardan sağlanan bilgilere,

B) Mekanik titreşime maruziyet düzeyini azaltacak şekilde tasarlanmış alternatif bir iş ekipmanının bulunup bulunmadığına,

C) Bütün vücut titreşimine maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri dışında da devam edip etmediğine,

D) Yüksek sıcaklık gibi özel çalışma koşullarına,

E) Sağlık gözetiminden elde edilen uygun en güncel bilgilere

Cevap D

Risk değerlendirmesi

MADDE 7 – (1) İşveren; 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe giren İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği uyarınca işyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesinde, mekanik titreşimden kaynaklanabilecek riskleri değerlendirirken aşağıda belirtilen hususlara özel önem verir;

a) Aralıklı titreşim veya tekrarlanan şoklara maruziyet de dahil maruziyetin türü, düzeyi ve süresine,

b) Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerlerine,

c) Başta özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanlar olmak üzere tüm çalışanların sağlık ve güvenliklerine olan etkilerine,

ç) Mekanik titreşim ile çalışma ortamı arasındaki veya mekanik titreşim ile diğer iş ekipmanları arasındaki etkileşimlerin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan dolaylı etkisine,

d) İş ekipmanlarının mekanik titreşim düzeyi hakkında, ilgili mevzuat uyarınca imalatçılardan sağlanan bilgilere,

e) Mekanik titreşime maruziyet düzeyini azaltacak şekilde tasarlanmış alternatif bir iş ekipmanının bulunup bulunmadığına,

f) Bütün vücut titreşimine maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri dışında da devam edip etmediğine,

g) Düşük sıcaklık gibi özel çalışma koşullarına,

ğ) Sağlık gözetiminden elde edilen uygun en güncel bilgilere.

16 ) Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik’e göre Sağlık gözetimi sonucunda, çalışanda mekanik titreşime maruz kalmanın sonucu olarak tanımlanabilir bir hastalık veya olumsuz bir sağlık etkisi saptanması halinde:

I. Çalışan, işyeri hekimi tarafından kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilir. 

II. İşveren, tıbbi gizlilik dikkate alınarak, sağlık gözetiminde saptanan dikkate değer bulgular hakkında bilgilendirilir.

III. İşyerinde yapılan risk değerlendirmesini iptal edilir.

IV. Riskleri önlemek veya azaltmak için alınan önlemleri gözden geçirir,

Hususlarından hangileri yapılır?

A) I, II

B) I, II, III,IV

C) III, IV

D) I,II, III

E) I, II,IV

Cevap E

Sağlık gözetimi

MADDE 12 – (1) Mekanik titreşime maruziyet sonucu ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarının önlenmesi ve erken tanı amacıyla, işveren;

a) Çalışanların aşağıdaki koşullarda sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar:

1) 6331 sayılı Kanunun 15 inci maddesi ve ilgili mevzuat hükümlerine göre gereken durumlarda.

2) İşyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesi sonuçlarına göre gerektirmesi halinde.

3) Bu Yönetmelikte belirtilen maruziyet eylem değerlerini aşan mekanik titreşime maruziyetin olduğu her durumda.

b) Sağlık gözetimi sonuçlarını dikkate alarak, gerekli koruyucu önlemleri alır.

(2) Sağlık gözetimi, aşağıdakilere uygun olarak yürütülür;

a) Sağlığa zararlı bir etki ya da belirli bir hastalık ile maruziyet arasında bir ilişki olduğu tespit edilebildiği durumlarda çalışanların titreşime maruziyeti,

b) Hastalığın veya etkilenmenin çalışanın özel çalışma koşullarından ortaya çıkma ihtimalinin olması,

c) Hastalık veya etkilenmenin saptanması için geçerli yöntemlerin bulunduğu durumlar.

(3) Sağlık gözetimi sonucunda, çalışanda mekanik titreşime maruz kalmanın sonucu olarak tanımlanabilir bir hastalık veya olumsuz bir sağlık etkisi saptanması halinde:

a) Çalışan, işyeri hekimi tarafından kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilir. Çalışanların özellikle, maruziyetin sona ermesinin ardından yapılacak sağlık gözetimi ile ilgili bilgi ve önerileri alması sağlanır.

b) İşveren, tıbbi gizlilik dikkate alınarak, sağlık gözetiminde saptanan dikkate değer bulgular hakkında bilgilendirilir.

c) İşveren;

1) İşyerinde yapılan risk değerlendirmesini gözden geçirir,

2) Riskleri önlemek veya azaltmak için alınan önlemleri gözden geçirir,

3) Çalışanın titreşime maruz kalmayacağı başka bir işte görevlendirilmesi de dahil, riskleri önlemek veya azaltmak için gerekli tüm tedbirleri alır,

4) Benzer biçimde maruz kalan çalışanların sağlık durumunun gözden geçirilmesi için düzenli bir sağlık gözetiminin uygulanmasını sağlar. Böyle durumlarda işyeri hekimi, maruz kalan çalışanlar için tıbbi muayene isteyebilir.

17)

I. Sırt ve bel ağrıları,

II. Eklemlerde

III. Kılcal damar bağında zararlar (beyaz parmak-el hastalığı)

IV. El ve parmaklarda felçler

Titreşimden kaynaklanacak hastalıklar hangileridir?

A) I, II

B) I, II, III,IV

C) III, IV

D) I,II, III

E) I, II,IV

Cevap B

Titreşimin Zararları

Damar Bozuklukları (Vasküler Etkiler)

Nörolojik Bozukluklar

Karpal Tünel Sendromu

Kas-İskelet Sistemi Bozuklukları

Baş Ağrısı

Yorgunluk

Görme Bozuklukları

18) Aşağıdakilerden hangisi iş yerlerinde titreşimin zararlarından korunmak için alınması gereken önlemlerden biri değildir?

A) Devir sayısını insan vücudunun rezonans frekansıyla çakışmayacak şekilde seçmek

B) Titreşimli aletlerin elle kavrama noktalarını ergonomik kurallara göre dizayn etmek

C) İş makinesi, kamyon gibi taşıtların kullandıkları yolları düzeltmek

D) Zincirli mekanizma yerine dişli mekanizma kullanmak

E) Osilasyon, git-gel doğrusal hareketini mümkün olduğunca arttırmak

Cevap E

Devir sayısını insan vücudunun rezonans frekansıyla çakışmayacak şekilde seçmek

Titreşimli aletlerin elle kavrama noktalarını ergonomik kurallara göre dizayn etmek

İş makinesi, kamyon gibi taşıtların kullandıkları yolları düzeltmek

Zincirli mekanizma yerine dişili mekanizma kullanmak

Osilasyon, git-gel doğrusal hareketinden mümkün olduğunca kaçınmak

İş makinelerinde titreşime dayanıklı koltuklar seçmek

19) Elektromanyetik Spektrum da en tehlikeli radyasyon aşağıdakilerden hangisidir?

a)Görünür Işık

b)Mor Ötesi

c)Kızıl Ötesi

d)Gama

e)X-Işınları

Cevap D

1- Gama Işınları

2- X- Işınları

3- Ultraviyole Işık (Mor Ötesi )

4- Görünür (Visible) Işık

5- Kızıl Ötesi  (Infrared) Işık

6- Mikro Dalga

7- Radyo Dalgaları

20) İnsana etkisi en az olan radyasyon türü aşağıdakilerden hangisidir?

a)Alfa

b)Beta

c)Gama

d)X-Işınları

e)Nötron

Cevap A

Alfa, Beta ışınlarının insana etkisi çok azdır.

21) Kütlesi olan ve iyonlaştırıcı özelliğe sahip olan Beta ışınlarına karşı aşağıdaki plakalardan hangisi kullanılır?

a)Beton

b)Alüminyum

c)Kağıt

d)Kauçuk

e)Seramik

Cevap B

Parçacık Radyasyonu

Alfa parçacığı,

Beta parçacığı

Nötron

Elektromanyetik Dalga Radyasyon

Gama ışını

X-ışınları

Foton’ denilen kütlesi bulunmayan enerji paketçikleri

Alfa, Elden geçmez

Beta alüminyum

Gama, x-ışınları kurşun

Nötronlar Duvar

22) Vücudun üreme bölgesini iyonize radyasyondan korumak amacı ile tasarlanıp üretilmiş olan koruyucu aşağıdakilerden hangisidir?

a)Gonad

b)Odiyo

c)Koruyucu Bariyer

d)Plastik Önlük

e)Deri Önlük

Cevap A

Gonad: Üreme bölgesini iyonize radyasyondan korumak için 

23) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğine göre «Radyasyona maruz kalmaya sebep olan uygulamalarda, olası tüm ışınlanmalar için bireysel dozların büyüklüğü, ışınlanacak kişilerin sayısı, ekonomik ve sosyal faktörler göz önünde bulundurularak mümkün olan en düşük dozun alınması» ifadesinin  anlamı aşağıdakilerden hangisidir? 

a.Doz Sınırlaması

b.Optimizasyon

c.İnceleme Düzeyi

d.Rehber Düzey

e.Eylem Düzeyi

Cevap B

Doz sınırlama sisteminin temel ilkeleri

Madde 7 –

a) Uygulamaların Gerekliliği:Işınlanmanın zararlı sonuçları gözönünde bulundurularak, net bir fayda sağlamayan hiçbir radyasyon uygulamasına izin verilemez.

b)  Optimizasyon: Radyasyona maruz kalmaya sebep olan uygulamalarda, olası tüm ışınlanmalar için bireysel dozların büyüklüğü, ışınlanacak kişilerin sayısı, ekonomik ve sosyal faktörler göz önünde bulundurularak mümkün olan en düşük dozun alınması sağlanır.

c)  Doz Sınırlaması: Tıbbi ışınlamalar hariç, izin verilen tüm ışınlamaların neden olduğu ilgili organ veya dokudaki eşdeğer doz ve etkin doz, bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen yıllık doz sınırlarını aşamaz.

24) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğine göre «Tıbbi ışınlamalar hariç, izin verilen tüm ışınlamaların neden olduğu ilgili organ veya dokudaki eşdeğer doz ve etkin doz, bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen yıllık doz sınırlarını aşamaz» ifadesinin  anlamı aşağıdakilerden hangisidir? 

a.Doz Sınırlaması

b.Optimizasyon

c.İnceleme Düzeyi

d.Rehber Düzey

e.Eylem Düzeyi

Cevap A

23. sorunun çözümünü okuyun

25) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğine göre, doz sınırları ile ilgili kavramlar «Radyasyon görevlilerinin veya toplum bireylerinin alabileceği yıllık “eşdeğer doz”, “etkin doz”, “yüklenmiş eşdeğer doz”, “yüklenmiş etkin doz” veya belirlenen bireyler topluluğunun “toplum etkin dozu” sınırlarıdır» kavramının  anlamı aşağıdakilerden hangisidir? 

a.İşletme Sınırları

b.İzin Verilen Sınırlar

c.Türetilmiş Sınırlar

d.İkincil Sınırlar

e.Birincil Sınırlar

Cevap E

Doz sınırları ile ilgili kavramlar

Birincil Sınırlar:Radyasyon görevlilerinin veya toplum bireylerinin alabileceği yıllık “eşdeğer doz”, “etkin doz”, “yüklenmiş eşdeğer doz”, “yüklenmiş etkin doz” veya belirlenen bireyler topluluğunun “toplum etkin dozu” sınırlarıdır.

b) İkincil Sınırlar :Birincil doz sınırlarının doğrudan uygulanamadığı durumlarda kullanılan doz sınırlarıdır. İkincil sınırlar, dış ışınlanma durumunda “eşdeğer doz indeksi” ile iç ışınlanma durumunda ise, “yıllık vücuda alınma sınırları” (ALI) cinsinden ifade edilir.

c) Türetilmiş Sınırlar:Belirli bir modele göre birincil sınırlardan türetilmiş sınırlar olup, bunlara uyulduğu takdirde, birincil sınırlara da uyulduğu kabul edilir.

d) İzin Verilen Sınırlar:Kurum tarafından saptanan ve genellikle birincil ve ikincil sınırlardan daha düşük olan sınırlardır.

e) İşletme Sınırları:Hangi türden olursa olsun, bütün radyasyon kaynakları için Kurum tarafından saptanan birincil ve ikincil sınırları aşmamak koşulu ile Lisans Sahibi tarafından belirlenen sınırlardır.

26) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğine göre, yıllık doz sınırlarının aylık dönemlerde ne kadarını aşması durumunda kayıtlar tutulmaya başlanır? 

  Radyasyon Görevlileri        Halk İçin

A)     0,01 mSv                       0.01 mSv

B)     0,3 mSv                        0.02 mSv

C)     0,25 mSv                      0.02 mSv

D)     0,2 mSv                        0.01 mSv

E)     0,4 mSv                        0.04 mSv

Cevap D

Referans düzeyleri

a) Kayıt Düzeyi: Yıllık doz sınırlarının aylık dönemlerde radyasyon görevlileri için 0.2 mSv, halk için ise 0.01 mSv’i aşması durumlarında kayıtlar tutulmaya başlanır.

b) İnceleme Düzeyi: Üzerinde daha fazla inceleme yapılmasını gerektiren eşdeğer doz, etkin doz veya vücuda alınma miktarlarıdır. Bu düzey, bir ay için verilen yıllık eşdeğer doz sınırının 1/10’udur.

c) Müdahale Düzeyi: Kurum tarafından önceden belirlenen ve aşılması durumunda müdahaleyi gerektiren eşdeğer doz, etkin doz veya vücuda alınma miktarlarını gösteren değerler olup bu Yönetmelikte verilen yıllık eşdeğer doz sınırının bir defada alınması ve aynı yıl içinde bu değerin aşılması durumudur. Müdahale düzeylerinden;

1) Eylem düzeyi; sürekli ışınlanmalar veya tehlike durumunda, iyileştirici veya koruyucu eylemler gerektiren, eşdeğer doz hızı veya radyoaktivite konsantrasyon düzeyidir. Eylem düzeyi, ani ışınlamalar ve sürekli ışınlamalardır

2) Rehber düzey; aşılması durumunda önlem alınmasını gerektirebilen doz düzeyi olup, kronik ışınlanmalarda öngörülen rehber düzeyler ve  tıbbi uygulamalarda öngörülen rehber düzeylerdir

27) İnceleme Düzeyi, üzerinde daha fazla inceleme yapılmasını gerektiren eşdeğer doz, etkin doz veya vücuda alınma miktarlarıdır. Bu düzey, bir ay için yönetmelikte verilen yıllık eşdeğer doz sınırının 1/10’udur.

Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğine göre, radyasyon görevlileri ve halk için göz merceği inceleme düzeyi hangi şıkta doğru verilmiştir?

  Radyasyon Görevlileri       Halk İçin

A)    0,5 mSv                       0.05 mSv

B)    0,05 mSv                     0.02 mSv

C)    15 mSv                        1.5 mSv

D)    50 mSv                       0.5 mSv

E)    0,4 mSv                      0.04 mSv

Cevap C

Yıllık doz sınırları ( İç ışınlanma + Dış Işınlanma )

NOT: İnceleme düzeyi için 1/10 u alınır.

                                   Radyasyon görevlileriStajyerlerToplum üyesi kişiler
   
Herhangi bir yılda (etkin doz)50 mSv6 mSv5 mSv
Ardışık beş yılın ortalaması (etkin doz)20 mSv–1 mSv
El ve ayak veya cilt için (eşdeğer doz)500 mSv150 mSv50 mSv
Göz merceği için (eşdeğer doz)150 mSv50 mSv15 mSv

28) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğine göre, doğal radyasyon değeri evler için hangi değeri aşamaz? 

A) 1000 Bq/m3

B) 900 Bq/m3

C) 700 Bq/m3

D) 500 Bq/m3

E) 400 Bq/m3

Cevap E

Doğal radyasyon

Madde 37 – 

Doğal ortamlardaki radyasyon seviyeleri gerektiğinde Kurum tarafından izlenir, gerekli görülen hallerde ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılır. Doğal radyasyon kaynaklarından maruz kalınan ışınlanmalara doz sınırlaması uygulanmaz. Ancak, ilk durumu değiştirilmiş olan doğal radyasyon kaynaklarından meydana gelen ışınlanmalara, bu Yönetmeliğin 7 nci maddesindeki radyasyondan korunma sistemi uygulanır.

Bu kaynaklardan radon için izin verilen konsantrasyon seviyeleri yıllık ortalama olarak evlerde 400 Bq/m3, işyerlerinde 1000 Bq/m3 değerlerini aşamaz.

Maruz kalınan doğal radyasyon seviyesinin yapı malzemeleri nedeniyle artmasının önlenmesi ve toplum üyelerinin alacağı radyasyonun mümkün olan en düşük seviyede tutulması amacıyla bu malzemelerdeki radyoaktivitenin kontrolü esastır.

29) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğine göre, yer altı maden ocakları ve benzeri çalışma ortamlarında alınması gereken tedbirler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? 

A) Radon ölçümlerinin yaptırılması

B) Ortamdaki radon konsantrasyonunun 1000 Bq/m3’ü aşması durumunda havalandırma sistemlerinin kurulması ve etkin çalıştırılması

C) Toz maskesi kullanması sağlanır.

D) Çalışanlar, görevleri gereği aldıkları radyasyon ve sağlık riskine ilişkin bilgilendirilirler.

E) Uranyum, toryum ölçümlerinin yaptırılması

Cevap E

Yer altı maden ocakları ve benzeri çalışma ortamlarında;

a)Radon ölçümlerinin yaptırılması,

b)Ortamdaki radon konsantrasyonunun 1000 Bq/m3’ü aşması durumunda havalandırma sistemlerinin kurulması ve etkin çalıştırılması,

c)Kullanılan hammaddelerin içeriğinde uranyum, toryum, fosforlu malzemeler ihtiva eden üretim prosesleri, bunların taşınması ve depolanması faaliyetlerinde çalışanlar da dahil olmak üzereradyoaktif maddeler içerebilecek toz zerreciklerinin solunmasını engellemek amacıyla toz maskesi kullanması sağlanır.

Bu madde kapsamındaki faaliyetlerde çalışanlar, görevleri gereği aldıkları radyasyon ve sağlık riskine ilişkin bilgilendirilirler.

30) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğine göre  alanların sınırlandırılmasında, Radyasyon görevlileri için yıllık doz sınırlarının 2.5 mSv’ nin aşılma olasılığı olup, 15 mSv’nin aşılması beklenmeyen, kişisel doz ölçümünü gerektirmeyen fakat çevresel radyasyonun izlenmesini gerektiren alanlara ne denir?

A) Gözetimli Alan

B) Denetimli Alan

C) Radyasyon Alanı

D) Yüksek radyasyon alanı

E) Çalışma Koşulu E

Cevap A

Radyasyon alanlarının sınıflandırılması

Maruz kalınacak yıllık dozun 1 mSv değerini geçme olasılığı bulunan alanlar radyasyon alanı olarak nitelendirilir ve radyasyon alanları radyasyon düzeylerine göre ;

a) Denetimli Alanlar: Radyasyon görevlilerinin giriş ve çıkışlarının özel denetime, çalışmalarının radyasyondan korunma bakımından özel kurallara bağlı olduğu ve görevi gereği radyasyon ile çalışan kişilerin ardışık beş yılın ortalama yıllık doz sınırlarının 3/10’undan fazla radyasyon dozuna maruz kalabilecekleri alanlardır. ( Ardışık 5 yılın  doz sınırı 20 mSv olduğuna göre bu değerin 3/10 u 6 mSv yapar )

Denetimli alanların girişlerinde ve bu alanlarda aşağıda belirtilen radyasyon uyarı levhaları bulunması zorunludur:

1) Radyasyon alanı olduğunu gösteren temel radyasyon simgeleri

2) Radyasyona maruz kalma tehlikesinin büyüklüğünü ve özelliklerini anlaşılabilir şekilde göstermek üzere gerekli bilgi, simge ve renkleri taşıyan işaretler,

3) Denetimli alanlar içinde radyasyon ve bulaşma tehlikesi bulunan bölgelerde geçirilecek sürenin sınırlandırılması ile koruyucu giysi ve araçlar kullanılması gerekliliğini gösteren uyarı işaretleri.

b) Gözetimli Alanlar: Radyasyon görevlileri için yıllık doz sınırlarının 1/20’sinin aşılma olasılığı olup, 3/10’unun aşılması beklenmeyen, kişisel doz ölçümünü gerektirmeyen fakat çevresel radyasyonun izlenmesini gerektiren alanlardır. ( Yıllık doz miktarı 50mSv olduğuna göre bu değerin 3/10 u 15mSv dir )

Scroll to Top