Yangın
Yanma: Yanıcı maddenin
ısı ve oksijenle (O2) birleşmesi sonucu oluşan
kimyasal bir olaydır.
Yangın: Yararlanmak
amacı ile yakılan ateş dışında oluşan ve denetlenemeyen yanma olayı
Isı: Cisimlerin sıcaklığının artmasına neden olan fiziksel bir etki
Isı Transferi: 3 yolla olur.
- Kondüksiyon
- Konveksiyon
- Radyasyon
2021-Mayıs-B
I. Kondüksiyon
II. Konveksiyon
III. Radyasyon
Yangın esnasındaki ısı iletimi yukarıdaki yollardan hangileriyle açıklanır?
A) Yalnız l
B) Yalnız III
C) I ve II
D) I ve III
E) I, II ve III
Cevap İçin Tıklayın
Cevap E
Yangın Türü
A Sınıfı | B Sınıfı | C Sınıfı | D Sınıfı |
Katı Maddeler | Sıvı Maddeler | Gaz Maddeler | Metaller |
•Odun •Kömür •Kâğıt •Ot •Doküman •Plastik vb. | •Benzin •Benzol •Makine yağları •Laklar •Yağlı boyalar •Katran •Asfalt vb. | •Metan •Propan •Bütan •LPG •Asetilen •Havagazı •Hidrojen vb. | •Lityum •Sodyum •Potasyum •Alüminyum ve •Magnezyum gibi yanabilen hafif ve aktif metaller ile radyoaktif maddeler vb. |
Taşınabilir söndürme cihazları
TÜR | A Sınıfı | B Sınıfı | C Sınıfı | D Sınıfı |
Kuru Kimyevi Tozlu | X | X | X | |
Sulu | X | |||
Karbondioksitli | X | X | ||
Köpüklü | X | |||
Kuru Metal Tozlu | X |
SU
Diğer yangın söndürücülerden daha ucuz ve daha kolay temin edilebilir . Özellikle A tipi yangınlarda kullanılır.
Bir yangının genişlemesini önlemekle birlikte yangına yakın bulunan yanıcı ve patlayıcı maddelerin depo edildikleri yerleri soğutmak amacıyla kullanılır.
Suyun avantajları
- Depolanması kolaydır
- Buhar haline geçmek için 593 CAL. Isı alması nedeniyle yanıcı maddelerin ısısını tutuşma sıcaklığı altına düşürür
- Buhar haline geçerken hacmi 1,7 kez genişlediğinden yangın için gerekli olan oksijenin (hava) önünü buhar olarak keser ve boğma etkisi yapar
- Yanabilen cisimleri ıslatır ve tutuşma sıcaklığının altında kalmasını sağlar
Suyun dezavantajları
- Elektrik akımını iletmesi
- Bazı kimyasal maddelerle reaksiyona girmesi ve yanıcı hidrojen (H) gazı çıkarması (Na, Mg)
- Yüzey gerilimi yüksek olduğundan yanan maddelere etkimesi yavaştır
KURU KİMYASAL TOZ
Temel söndürme maddesi Amonyum fosfattır
B ve C yangınlarında olduğu kadar A Sınıfı yangınlarda da etkindir
Avantajları
Geniş kullanım alanı, etkin söndürme gücü, kolay kullanımı, emniyetli aksesuarlarla donatılmış olması ve rahat taşınması
Dezavantajları
Püskürtme sırasında görüşü bozması, nefes almayı güçleştirmesi, elektrik yangınlarında etkili olurken elektrik bağlantı ve donanımına zarar vermesi
BC SINIFI Yangınlarda etkili olan, Kuru Toz Tipleri · Sodyum bi karbonat esaslı · Potasyum bi karbonat esaslı · Potasyum sülfat esaslı · Potasyum klorid esaslı · Potasyum sülfat + kalsiyumkarbonat esaslı
ABC SINIFI Yangınlarda etkili olan, Kuru Toz Tipleri · Monoamonyumfosfat ( MAP ) esaslı
D SINIFI Hafif Metal Yangınlarında etkili olan, Kuru Toz Tipleri · Alkali kloridler ( Sodyum Klorür, Potasyum Klorür ) · Alkali Boratlar gibi çeşitli Kuru Kimyevi Yangın Söndürme Tozları üretilmekte ve Seyyar ve Arabalı Söndürücülerde ve Merkezi Söndürme Sistemlerinde, yangın söndürme ajanı olarak kullanılmaktadırlar.
Not: BC sınıfı tozlar ile ABC sınıfı tozlar asla birbiriyle karıştırılmamalıdır.
KARBONDİOKSİT (CO2)
Avantajları
Cihazlarda basınç altında saf Karbondioksit gazı (CO2) bulunur
- Yanmaması
- Pek çok madde ile reaksiyona girmemesi
- Havadan 1,5 defa ağır olması
- Yanabilen sıvı yangınları ve elektrikli malzeme yangınlarında etkilidir
Dezavantajları
EBoğucu etkiye sahip olduğundan insanların bulunduğu yerlerde kullanılmaması önerilir
KÖPÜK
Yanabilen sıvıların yüzeyini genişçe kaplaması nedeniyle sıvı yangınları için en iyi söndürücüdür
Yangın yüzeyini sararak oksijenle teması keser
Yangın sırasında sıçrayan küçük parçalar köpük sayesinde etkisini yitirir
Kimyasal ve mekanik olarak 2 türü vardır
Kimyasal köpük: Alüminyum sülfat ve sodyum bikarbonatın sudaki reaksiyonu ile meydana getirilir.
Kararlı ve ısıya dayanıklıdır, çok yoğun olduğu için yavaş hareket eder
Mekanik köpük: Protein esaslı veya sentetik olabilir. Köpük, yüzeyi kapladığından buhar çıkmasına engel olur.
İletken olduğundan elektrik yangınlarında kullanılması önerilmez
(Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe göre )
Hastanelerde, huzurevlerinde, anaokullarında ve benzeri yerlerde sulu veya temiz gazlı söndürme cihazlarının tercih edilmesi gerekir.
Temiz maddeli yangın söndürme sistemleri, dolu alanlarda kullanım için güvenlidir, boşaltıldıktan sonra temizlik gerektirmez ve kısa veya sıfır atmosferik kullanım ömrü ve düşük Küresel Isınma Potansiyeli (GWP) ile çevre dostudur.
En yaygın temiz gazlı yangın söndürme sistemi türleri, FM-200™ (HFC-227ea) ve 3M™ Novec™ 1230 gibi kimyasal maddeleri veya nitrojen, argon ve karbondioksit gibi gazlardır
Düşük tehlike sınıfında her 500 m2, orta tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m² yapı inşaat alanı için 1 adet olmak üzere, uygun tipte 6 kg’lık kuru kimyevî tozlu veya eşdeğeri gazlı yangın söndürme cihazları bulundurulması gerekir.
Otoparklarda, depolarda, tesisat dairelerinde ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulması mecburidir.
Söndürme cihazlarına ulaşma mesafesi en fazla 25 m olur.
2024-MAYIS-C
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’e göre
I. Kömür yangını A sınıfı bir yangındır.
II. Sodyum metali yangını B Sınıfı bir yangındır.
III. Sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) yangını C sınıfı bir yangındır.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I ve III
Cevap İçin Tıklayın
Cevap E
2024-ARALIK-C
Etiketinde BC tozlu ibaresi olan taşınabilir söndürme cihazlarıyla ilgili
I. Benzin ve motorin gibi sıvı madde yangınının söndürülmesinde kullanılabilir.
II. Sodyum ve potasyum gibi yanabilen metal yangınının söndürülmesinde kullanılabilir.
III. Hava gazı ve hidrojen gibi yanıcı gaz madde yangınının söndürülmesinde kullanılabilir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I ve III
Cevap İçin Tıklayın
Cevap E
2022-ARALIK-B
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’e göre; lityum, potasyum ve magnezyum gibi yanabilen hafif ve aktif metal yangınının çıkması muhtemel yerlerde öncelikle bulundurulması gereken yangın söndürme cihazı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kuru metal tozlu
B) Sulu
C) Karbon dioksitli
D) Kuru kimyevi tozlu
E) Köpüklü
Cevap İçin Tıklayın
Cevap A
2024-MAYIS-B
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’e göre aşağıdaki yanıcı madde ve yangın sınıfı eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) Asfalt- A sınıfı
B) Yağlı boya- B sınıfı
C) Asetilen C sınıfı
D) Hava gazı- C sınıfı
E) Sodyum D sınıfı
Cevap İçin Tıklayın
Cevap D
2021-Aralık-A
Aşağıda verilen yanmakta olan madde ve bu yangını söndürmede kullanılacak yangın söndürücü eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
Yanmakta olan madde Yangın söndürücü
A) Odun Su
B) Asetilen Karbon dioksit
C) Potasyum metali Su
D) Benzin Karbon dioksit
E) Makine yağı Kuru kimyevi toz
Cevap İçin Tıklayın
Cevap C
2021-Aralık-B
Etiketinde ABC tozlu ibaresi olan yangın söndürme tüpleri;
I. odun, kâğıt gibi katı madde,
II. benzin, makine yağı gibi sıvı madde,
III. lityum, sodyum, potasyum gibi metal
Yangınlarından hangilerinin söndürülmesinde öncelikli olarak kullanılır?
A) Yalnız I
B) Yalnız ||
C) I ve II
D) | ve III
E) II ve III
Cevap İçin Tıklayın
Cevap C
2021-Aralık-C
Aşağıdaki maddelerden hangisinin yanması C sınıfı yangın olarak sınıflandırılmaz?
A) Asetilen
B) Propan
c) Butan
D) Benzin
E) Metan
Cevap İçin Tıklayın
Cevap D
2021-Mayıs-C
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’e göre, aşağıdakilerden hangisi B sınıfı yangın türü kapsamındadır?
A) Odun yangını
B) Plastik yangını
C) Hava gazı ve hidrojen gibi yanıcı gaz maddeler yangını
D) Yağlı boya yangını
E) Hafif ve aktif metaller yangını
Cevap İçin Tıklayın
Cevap D
2023-MAYIS-C
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’e göre aşağıdaki maddelerden hangisinin yanması D sınıfı yangın olarak sınıflandırılır?
A) Sodyum
B) Makine yağı
C) Doğal gaz
D) Kömür
E) Benzin
Cevap İçin Tıklayın
Cevap A
2020-KASIM-C
Binaların yangından korunması hakkında yönetmelik’ e göre tiner depolanan bir depoda çıkan yangın hangi sınıfa girer?
A) A
B) B
C) C
D) D
E) E
Cevap İçin Tıklayın
Cevap B
Aşağıdaki maddelerden hangisinin yanması B sınıfı yangın olarak sınıflandırılmıştır?
A) Odun
B) Benzin
C) Plastik
D) Bütan
E) Sodyum
Cevap İçin Tıklayın
Cevap B
2019 Mayıs C
Aşağıdaki maddelerden hangisinin yanması B sınıfı yangın olarak sınıflandırılmıştır?
A) Odun
B) Benzin
C) Plastik
D) Sodyum
E) Alüminyum
Cevap İçin Tıklayın
Cevap B
Görev, yetki ve sorumluluk
Uygunsuzluk Durumu | Sorumlular |
•Aktif yangın güvenlik sistemlerinin yeterli olmaması •Projenin eksik, hatalı, standartlara uygun olmaması | Proje müellifleri |
•Yapımın eksik veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması | Müteahhit veya yapımcı firma |
•Sistemin uygun çalışmaması işletmeden kaynaklanıyor ise | İşletmeci kuruluş |
•Yangın güvenlik sistemlerinin yaptırılmasının gerekli olduğu yapı sahibine yazılı olarak bildirildiği hâlde, yapı sahibi tarafından yaptırılmamış veya standartlara uygun yaptırılmamış ise | Yapı sahibi |
Yangın Söndürücülerin Bulundurulması (Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik )
Taşınabilir söndürme cihazlarında söndürücünün duvara bağlantı asma halkası duvardan kolaylıkla alınabilecek şekilde yerleştirilir ve 4 kg’dan daha ağır ve 12 kg’dan hafif olan cihazların zeminden olan yüksekliği yaklaşık 90 cm’yi aşmayacak şekilde montaj yapılır.
Yangın söndürme cihazlarının periyodik kontrolü ve bakımı yılda bir yaptırılır.
Kazan dairesinde en az 1 adet 6 kg’lık çok maksatlı kuru kimyevi tozlu yangın söndürme cihazı ve büyük kazan dairelerinde en az 1 adet yangın dolabı bulundurulur.
Kat kaloriferi tesisatı bulunan veya gazyağı kullanan binalarda, en az 1 adet 6 kg’lık kuru ABC tozlu el yangın söndürme cihazı bulundurulması şarttır.
Düşük tehlike sınıfında her 500 m2, orta tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m² yapı inşaat alanı için 1 adet olmak üzere, uygun tipte 6 kg’lık kuru kimyevî tozlu veya eşdeğeri gazlı yangın söndürme cihazları bulundurulması gerekir.
LPG İkmal İstasyonlarında Dispenser ile trafik yolu arasında giriş-çıkış kısmı hariç en az 50 cm yüksekliğinde sabit korugan yapılır. Dispenser ve tank sahasına, yerden en fazla 20 cm yüksekte, kıvılcım güvenlikli (Muhtemel Patlayıcı Ortam -ATEX- Belgeli, ex-proof), en az birer LPG algılayıcısı olan sesli veya ışıklı gaz dedektörü ve alarm sistemi konulur. Gaz kaçağı olması hâlinde, alarm sisteminin tesisin yangın söndürme ve aydınlatma sistemi haricinde bütün elektriğini kesebilmesi gerekir.
Depo ve tank alanlarında TS 862-EN 3’e uygun en az 2 adet 12 kg’lık kuru kimyevi tozlu yangın söndürme cihazı bulundurulur. Kapasitesi 10000 kg’dan fazla 100000 kg’dan az olan depolara, en az 1 adet 12 kg’lık kuru kimyevi tozlu yangın söndürme cihazı ilave edilir. 100000 kg üzerindeki her 250000 kg için ilave olarak 1 adet 12 kg’lık kuru kimyevi tozlu söndürme cihazı bulundurulur.
İstasyonda, her dispenser adasının yanında ve her binanın içerisinde, TS 862-EN 3’e uygun en az 1 adet 6 kg’lık kuru kimyevi tozlu, ilave olarak istasyon içerisinde farklı yerlerde ve fakat doldurma ağzına 7 m’den yakın ve 25 m’den uzak olmayacak şekilde, asgari 89 B söndürme etkisi olan en az 2 adet 50 kg’lık kuru kimyevi tozlu tekerlekli yangın söndürme cihazı olması şarttır.
Söndürme cihazlarının standartlarda belirtilen hususlar doğrultusunda yılda bir kez yerinde genel kontrolleri yapılır ve dördüncü yılın sonunda içindeki söndürme maddeleri yenilenerek hidrostatik testleri yapılır.
2022-Aralık-C
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’e göre; standartlarda aksi belirtilmedikçe taşınabilir yangın söndürme cihazlarının, içindeki söndürme maddeleri yenilenerek, hidrostatik testleri en geç kaçıncı yılın sonunda yapılmalıdır?
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
E) 5
Cevap İçin Tıklayın
Cevap D
2022-MAYIS-C
Taşınabilir yangın söndürme cihazları ve kullanımlarıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Kapı arkalarında bulundurulmamalıdır.
B) Otoparklarda tekerlekli tip söndürme cihazı olmalıdır.
C) 12 kg’dan hafif cihazlar zeminden en az 1 m yükseklikte olmalıdır.
D) Yılda bir kez yerinde genel kontrolleri yapılmalıdır.
E) Düşük tehlike sınıfında her 500 m2 yapı inşaat alanı için 1 adet uygun tipte 6 kg’lik kuru kimyevi tozlu cihaz bulundurulmalıdır.
Cevap İçin Tıklayın
Cevap C
Yangın Söndürme Sistemleri (Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik )
Tasarım ilkeleri
MADDE 90- (1) Yangın söndürme sistemleri, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik kapsamındaki bütün yapı ve binalar ile tünel, liman, dok, metro ve açık arazi işletmeleri gibi yapılarda yangın öncesinde ve sırasında kullanılan sabit söndürme tesisatıdır. Binalarda kurulan yangın söndürme tesisatının, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek ve yangını söndürecek şekilde tasarlanması, tesis edilmesi ve çalışır durumda tutulması gerekir.
(2) Yangın söndürme sistemlerinin; her yapıda meydana gelebilecek olan yangını söndürecek kapasitede olması ve yapının ekonomik ömrü boyunca, otomatik veya el ile gereken hızda devreye girerek fonksiyonunu yerine getirebilmesi gerekir.
(3) Kurulması gereken sabit yangın söndürme sistemlerinin ve tesisatının nitelikleri, kullanılacak teçhizatın cinsi, miktarı ve yerleştirilmeleri; binanın ve binada bulunabilecek malzemelerin yangın türüne göre belirlenir. Sistemde kullanılacak bütün ekipmanın sertifikalı olması şarttır.
(4) Her türlü yangın söndürme sistemlerinin, ilgili yönetmeliklere ve standartlara uygun olarak tasarlanması, tesis edilmesi ve işletilmesi mecburidir.
(5) Binalarda kurulacak söndürme sistemlerinin tasarımı ve uygulaması, yetkili merci tarafından kontrol edilir ve onaylanır. Periyodik kontrol, test ve bakım gerektiren sistemlerin ve cihazların kontrolü, testi ve bakımı bina sahibi, yöneticisi veya bunların yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği bina yetkilisince yaptırılır.
Sulu Söndürme Sistemleri
MADDE 92- (1) Sistemde en az bir güvenilir su kaynağı bulunması şarttır.
(2) Sulu söndürme sistemleri için kullanılacak su depolarının yangın rezervi olarak ayrılmış bölümlerinin başka amaçla kullanılmaması ve sadece söndürme sistemlerine hizmet verecek şekilde düzenlenmesi gerekir.
(3) Sulu söndürme sistemleri tasarımında bina tehlike sınıfları dikkate alınır. Su deposu hacmi, düşük tehlike için 30 dakika, orta tehlike için 60 dakika ve yüksek tehlike için 90 dakika esas alınarak bulunur.
Madde 94
- Yüksek binalar ile kat alanı 1000 m2’den fazla olan alışveriş merkezlerinde, otoparklarda ve benzeri yerlerde ıslak veya kuru sabit boru sistemi üzerinde, itfaiye personelinin ve eğitilmiş personelin kullanımına imkân sağlayan bağlantı ağızları bırakılması ve bu bağlantı ağızlarının kaçış merdiveni veya yangın güvenlik holü gibi korunmuş mekânlarda olması şarttır. Bir boyutu 60 m’yi geçen katlarda yangın dolabı ve itfaiye su alma ağzı yapılması gerekir.
- Herhangi bir noktadan su alma ağzına olan mesafe 60 m’den fazla olamaz.
- Sabit boru tesisatı üzerinde bulunan bütün hortum bağlantıları, itfaiyenin kullandığı normlarda storz tip 50 mm veya 65 mm çapında olur.
- Yüksek binalar ile toplam kapalı kullanım alanı 1000 m2’den büyük imalathane, atölye, depo, konaklama, sağlık, toplanma amaçlı ve eğitim binalarında, alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan kapalı otoparklarda ve ısıl kapasitesi 350 kW’ın üzerindeki kazan dairelerinde yangın dolabı yapılması mecburîdir.
- Yangın dolapları, her katta ve yangın duvarları ile ayrılmış her bölümde aralarındaki uzaklık 30 m’den fazla olmayacak şekilde düzenlenir. Yangın dolapları mümkün olduğu kadar koridor çıkışı ve merdiven sahanlığı yakınına kolaylıkla görülebilecek şekilde yerleştirilir. Binanın yağmurlama sistemi ile korunması ve katlara itfaiye su alma ağzı bırakılması hâlinde, yangın dolapları, ıslak tip yağmurlama branşman hattından beslenebilir ve aralarındaki uzaklık 45 m’ye kadar çıkarılabilir.
- Hortumları serme ve bağlama gibi becerilere sahip eğitilmiş personeli veya itfaiye görevlisi olmayan yapılarda, yuvarlak yarı-sert hortumlu yangın dolaplarının TS EN 671-1′ e uygun olması şarttır. Hortumun, yuvarlak yarı-sert TS EN 694 normuna uygun, çapının 25 mm olması, uzunluğunun 30 m’yi aşmaması ve lüle (lans) kapama, püskürtme veya fıskiye veyahut her üçünü birden yapabilmesi gerekir.
- İçinde itfaiye su alma ağzı olmayan yuvarlak yarı-sert hortumlu yangın dolaplarında tasarım debisinin 100 l/dak ve tasarım basıncının 400 kPa olması şarttır. Lüle girişindeki basıncın 900 kPa’ı geçmesi hâlinde, basınç düşürücülerin kullanılması gerekir.
- Yetişmiş yangın söndürme görevlisi bulundurulmak mecburiyetinde olan yapılarda kullanılabilecek yassı hortumlu yangın dolaplarının TS EN 671-2 standardına uygun olması şarttır. Yassı hortumun; anma çapının 50 mm’yi, uzunluğunun 20 m’yi geçmemesi ve lüle kapama, püskürtme veya fıskiye veyahut her üçünü birden yapabilmesi gerekir. Dolap tasarım debisinin 400 l/dak ve tasarım basıncının en az 400 kPa olması şarttır. Lüle girişindeki basıncın 900 kPa’ı geçmesi hâlinde, basınç düşürücü kullanılır.
Hidrant Sistemi
MADDE 95- (1) Yapıların yangından korunmasında, ilk müdahalede söndürülemeyen yangınlara dışarıdan müdahale edebilmek için mümkün olduğunca yapının veya binanın bütün çevresini kapsayacak şekilde tesis edilecek hidrant sistemi bünyesinde yerleştirilecek hidrantların, itfaiye ve araçlarının kolay yanaşabileceği ve bağlantı yapabileceği şekilde düzenlenmesi gerekir.
(2) Hidrant sistemi dizayn debisinin en az 1900 l/dak olması şarttır. Debi, binanın tehlike sınıfına göre artırılır. Hidrant çıkışında 700 kPa basınç olması gerekir.
(3) Hidrantlar arası uzaklık çok riskli bölgelerde 50 m, riskli bölgelerde 100 m, orta riskli bölgelerde 125 m ve az riskli bölgelerde 150 m alınır.
(4) Normal şartlarda hidrantlar, korunan binalardan ortalama 5 ilâ 15 m kadar uzağa yerleştirilir.
(5) Hidrant sistemine suyu sağlayan boru donanımında ring sistemi mevcut değil ise, kullanılabilecek en düşük borunun çapının 100 mm olması ve hidrolik hesaba göre belirlenmesi gerekir.
(6) Sistemde kullanılacak hidrantların, ilgili Türk Standartlarına uygun yerüstü yangın hidrantı olması gerekir. Hidrant sisteminde, hidrant yenilenmesini ve bakım işlemlerinin yapılmasını kolaylaştıracak uygun noktalarda ve yerlerde yeraltı veya yerüstü veyahut hem yeraltı ve hem de yerüstü hat kesme vanaları temin ve tesis edilir.
(7) İçerisinde her türlü kullanım alanı bulunan ve genel yerleşme alanlarından ayrı olarak planlanan yerleşim alanlarında yapılacak binaların taban alanları toplamının 5000 m2’den büyük olması halinde dış hidrant sistemi yapılması mecburîdir. Orman alanları içinde veya bitişiğinde yapılacak rafinerilerde, fosil yakıt kaynaklı elektrik üretim tesislerinde, kurulu gücü 500 MW ve üzeri olan enerji üretim tesislerinde ve toplam kapalı kullanım alanı 2000 m2’den büyük fabrikalar gibi endüstriyel tesislerde ve bunların depolama tesislerinde/sahalarında da dış hidrant sistemi yapılır.
(8) Sorumluluk bölgelerinde hizmette bulunan araçların giremeyeceği veya manevra yapamayacağı, ulaşım imkânı olmayan yerleşim mahalleri olan belediyeler, buralarda meydana gelebilecek yangınlara etkili bir şekilde müdahale yapılabilmesi bakımından, bu yerleşim yerlerinin uygun yerlerine yerüstü yangın hidrantları veya pompa ile teçhiz edilmiş yeterli kapasitede yangın havuzları ve sarnıçları yaptırmak mecburiyetindedir.
Yağmurlama Sistemi
MADDE 96- (1) Yağmurlama sisteminin amacı; yangına erken tepki verilmesinin sağlanması ve yangının kontrol altına alınması ve söndürülmesi için belirli bir süre içerisinde tasarım alanı üzerine belirlenen miktarda suyun boşaltılmasıdır. Yağmurlama sistemi, aynı zamanda bina içindekilere alarm verilmesi ve itfaiyenin çağrılması gibi çeşitli acil durum fonksiyonlarını da aktif hâle getirebilir. Yağmurlama sistemi; yağmurlama başlıkları, borular, bağlantı parçaları ve askılar, tesisat kontrol vanaları, alarm zilleri, akış göstergeleri, su pompaları ve acil durum güç kaynağı gibi elemanlardan meydana gelir.
(2) Aşağıda belirtilen yerlerde otomatik yağmurlama sistemi kurulması mecburidir:
a) Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut haricindeki bütün binalarda,
b)Yapı yüksekliği 51.50 m’yi geçen konutlarda,
c)Alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan kapalı otoparklarda ve 10’dan fazla aracın asansörle alındığı kapalı otoparklarda,
ç) Birden fazla katlı bir bina içerisindeki yatılan oda sayısı 100’ü veya yatak sayısı 200’ü geçen otellerde, yurtlarda, pansiyonlarda, misafirhanelerde ve yapı yüksekliği 21.50 m’den fazla olan bütün yataklı tesislerde,
d)Toplam alanı 2000 m2’nin üzerinde olan katlı mağazalarda, alışveriş, ticaret ve eğlence yerlerinde,
e) Toplam alanı 1000 m2’den fazla olan, kolay alevlenici ve parlayıcı madde üretilen veya bulundurulan yapılarda.
(3) Yanıcı malzeme içermeyen ve yanıcı malzeme depolanmayan ıslak hacimlere, yanıcı malzeme ihtiva etmeyen ve yangına dirençli yapı elemanları ile ayrılan yangın merdiveni yuvalarına, asansör kuyusuna ve gazlı, kuru toz, su sprey ve benzeri diğer otomatik söndürme sistemleri ile korunan mahallere yağmurlama sistemi yapılmayabilir.
(4) Su ile genişleyen veya reaksiyona girerek yangının büyümesine sebep olabilecek maddelerin bulunduğu mahallere yağmurlama sistemi yapılmaz.
(5) Yağmurlama sistemi tasarımının TS EN 12845’e göre yapılması gerekir. Yağmurlama başlıklarının yerleştirilmesi, kullanım alanının tehlike sınıfı ve yağmurlama başlığının koruma alanı dikkate alınarak yapılır. Düşük Tehlike ve Orta Tehlike-1 kullanım alanlarında, bir adet standart yağmurlama başlığı en çok 21 m2 alanı koruyacak şekilde yerleştirilebilir.
(6) Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde, sismik hareketlere karşı ana kolonların herhangi bir yöne sürüklenmemesi için, dört yollu destek kullanılması ve 65 mm ve daha büyük nominal çaplı boruların katlardan ana dağıtım borularına bağlanmasında esnek bağlantılar ile boruların tavanlara tutturulmasında iki yollu enlemesine ve boylamasına sabitleme askı elemanları kullanılarak boruların kırılmasının önlenmesi gerekir. Dilatasyon geçişlerinde her üç yönde hareketi karşılayacak detaylar uygulanır.
(7) Yağmurlama sistemi ana besleme borusu birden fazla yangın zonuna hitap ediyor ise, her bir zon veya kolon hattına akış anahtarları, test ve drenaj vanası ve izleme anahtarlı hat kesme vanası konulur.
(8) Muhtemel küçük çaplı yangınlarda yağmurlama başlığının patlaması veya birkaçının hasara uğraması hâlinde, hemen değiştirilir ve yangın güvenlik sisteminin sürekliliğini sağlamak için 6 adetten az olmamak kaydıyla sistemin büyüklüğüne göre yeterli miktarda yedek yağmurlama başlığı ve başlığın değiştirilmesi için özel anahtarlar bulundurulur.
(9) Yağmurlama sistemini besleyen borular üzerinde kesme vanaları bulunur. Boru hatlarında bulunan vanaların, bölgesel kontrol vanalarının ve su kaynağı ile yağmurlama sistemi arasında bulunan bütün vanaların devamlı açık kalmasını sağlayacak tedbirlerin alınması gerekir.
(10) Sistemde basınç düşürücü vana kullanılması hâlinde, her bir basınç düşürücü vananın önüne ve arkasına 1’er adet manometre konulur.
İtfaiye su verme bağlantısı
MADDE 97- (1) Yüksek binalarda veya bina oturma alanı 1000 m2’den büyük binalarda veya cephe genişliği 75 m’yi aşan binalarda, itfaiyenin sisteme dışarıdan su basabilmesi için, sulu yangın söndürme sistemlerine en az 100 mm nominal çapında itfaiye su verme bağlantısı yapılması şarttır. İtfaiye su verme bağlantısında 2 adet 65 mm storz tip rakor ve sistemde çek valf bulunur ve çek valf ile itfaiye bağlantısı arasındaki borulardaki suyun otomatik olarak boşalmasını sağlayacak elemanlar konulur. İtfaiye araçlarının bağlantı ağzına ulaşma mesafesi 18 m’den fazla olamaz.
Köpüklü, Gazlı ve Kuru Tozlu Sabit Otomatik Söndürme ve Önleme Sistemleri
MADDE 98- (1) Köpüklü, gazlı ve kuru tozlu sabit otomatik söndürme sistemleri; tesisin nitelik ve ihtiyaçlarına bağlı olarak uygun, güncel, sertifikalı ve ilgili standartlara göre tasarlanır.
(2) Suyun söndürme etkisinin yeterli görülmediği veya su ile reaksiyona girebilecek maddelerin bulunduğu, depolandığı ve üretildiği hacimlerde uygun tipte söndürme sistemi tesis edilir.
(3) Gazlı yangın söndürme sistemlerinin tasarımında TS ISO 14520 standardı esas alınır. Her türlü gazlı söndürme sistemleri kurulurken; otomatik gaz boşaltımı sırasında veya sistemin devreye girdiğini işleticiye ve mahalde çalışan personele bildiren ve kişilerin söndürme mahallini tahliye etmesini sağlayacak olan sesli ve ışıklı uyarılar temin ve tesis edilmek zorundadır.
(4) Gazlı yangın söndürme sistemi uygulanacak hacimlerdeki, doğal havalandırma amaçlı pencerede, kapıda veya duvarda bulunan menfez ve varsa havalandırma bacalarının yangın algılama ve gaz boşalım anında otomatik olarak kapanacak şekilde dizayn edilmesi gerekir.
(5) Halon alternatifi gazlar ile tasarımı yapılmış gazlı yangın söndürme sistemlerinde kullanılan söndürücü gazın, ilgili standartlara göre belgelenmiş uzun süreli kullanım geçerliliğinin olması gerekir.
(6) Sürekli insan yaşamının olmadığı kapalı alanlarda (depo, arşiv, bilişim sistem odaları ve benzeri) yangın oluşumunu önleyen ve akreditasyona tabi ulusal veya uluslararası sertifikasyon sistemine sahip oksijen azaltma sistemleri uygulanabilir.
(7) Yönetmeliğin 7 nci maddenin on ikinci fıkrasında sayılan kullanım sınıfını haiz yapılara ait günlük ihtiyacın haricindeki açık depo sahalarında yakıtın veya ürünün risk durumuna göre yangın durumunda yakıtın veya ürünün oksijenle temasını kesecek gerekli tedbir alınır.
2021-Mayıs-A
2015 yılında inşa edilen aşağıdaki yapıların hangisinde otomatik yağmurlama sisteminin bulunması zorunlu değildir?
A) Yapı yüksekliği 30,50 m’den fazla olan konut haricindeki bütün binalar
B) Yapı yüksekliği 51,50 m’yi geçen konutlar
C) Alanlarının toplamı 600 m2 den büyük olan kapalı otoparklar
D) 10’dan fazla aracın asansörle alındığı kapalı otoparklar
E) Su ile genişleyen maddelerin bulunduğu mahaller
Cevap İçin Tıklayın
Cevap E
Basınçlandırma Sistemi
MADDE 89- (1) Konutlar hariç olmak üzere, bütün binalarda, merdiven kovasının yüksekliği 30.50 m’den fazla ise, kaçış merdivenlerinin basınçlandırılması gerekir. Bodrum kata ve üst katlara hizmet veren kaçış merdiveni aynı yuvada olsa bile, zemin seviyesinde, yangına 120 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz bir duvar ile ayrılmış ve ayrı çıkış düzenlenmiş ise, merdiven yuvası için üst katların yüksekliği esas alınır.
(2) Bodrum kat sayısı 4’den fazla olan binalarda bodrum kata hizmet veren kaçış merdivenleri basınçlandırılır.
(3) Yapı yüksekliği 51.50 m’den yüksek olan konutların kaçış merdivenlerinin basınçlandırılması şarttır.
(4) Yangın anında acil durum asansör kuyularının yangın etkisi altında kalmaması için acil durum asansörü kuyularının basınçlandırılması gerekir.
(5) Basınçlandırma sistemi çalıştığı zaman, bütün kapılar kapalı iken basınçlandırılan merdiven yuvası ile bina kullanım alanları arasındaki basınç farkının en az 50 Pa olması şarttır. Açık kapı durumu için basınç farkı en az 15 Pa olması gerekir.
(6) Basınçlandırma sisteminin yangın güvenlik holüne de yapılması hâlinde, merdiven tarafındaki basıncın yangın güvenlik holü tarafındaki basınçtan daha yüksek olacak şekilde bir basınç dağılımı oluşturulması gerekir.
(7) Hem basınçlı havanın ve hem de otomatik kapı kapatıcının kapı üzerinde yarattığı kuvveti yenerek kapıyı açmak için kapı koluna uygulanması gereken kuvvetin 110 Newtonu geçmemesi gerekir.
(8) Yangına müdahale sırasında basınçlandırma sisteminin, açık bir kapıdan basınçlandırılmış alana duman girişini engelleyecek yeterlilikte hava hızını sağlayabilmesi gerekir. Hava hızı, birbirini takip eden iki katın kapılarının ve dışarı tahliye kapısının tam olarak açık olması hâli için sağlanır. Ortalama hız büyüklüğünün her bir kapının tam açık hâli için en az 1 m/s olması gerekir.
(9) En az 2 iç kapının ve 1 dışarıya tahliye kapısının açık olacağı düşünülerek, diğer kapalı kapılardaki sızıntı alanları da ilave edilerek dizayn yapılır ve bina kat sayısına göre açık iç kapı sayısı artırılır.
(10) Basınçlandırma havası miktarının, sızıntı alanlarından çevreye olan hava akışlarını karşılayacak mertebede olması gerekir.
(11) Merdiven içerisinde meydana gelebilecek olan aşırı basınç artışlarını bertaraf etmek üzere, aşırı basınç damperi ve frekans kontrollü fan gibi sistemlerin yapılması gerekir.
(12) Basınçlandırma havasının doğrudan dışardan alınması ve egzoz çıkış noktalarından en az 5 m uzakta olması gerekir. Yüksekliği 25 m’den fazla olan kapalı merdivenlerin basınçlandırılmasında, birden fazla noktadan üfleme yapılır. İki noktadan üfleme yapılması hâlinde, üfleme yapılan noktalar arasındaki yüksekliğin en az merdiven yüksekliğinin yarısı kadar olması şarttır. Yapı yüksekliği 51.50 m’den fazla olan binalarda, her katta veya en çok her üç katta bir üfleme yapılması gerekir.
(13) Basınçlandırma fanının dışardan hava emişine algılayıcı konulur; duman algılanması hâlinde, fan otomatik olarak durdurulur.
(14) Basınçlandırma sisteminin yangın algılama ve uyarı sistemi tarafından otomatik olarak çalıştırılması gerekir.
(15) Basınçlandırma fanını el ile çalıştırıp durdurabilmek için, bir açma kapatma anahtarının bulunması gerekir.
(16) Kaçış merdivenlerinde basınçlandırma yapılmamış ise, merdiven bölümünde açılabilir pencerenin veya merdivenin üzerinde devamlı havalandırmayı sağlayacak tepe penceresinin bulunması şarttır.
2023-MAYIS-B
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’e göre, basınçlandırma sistemi çalıştığı zaman ve bütün kapılar kapalıyken basınçlandırılan merdiven yuvası ile bina kullanım alanları arasında basınç farkının en az kaç Pa olması gerekir?
A) 15
B) 30
C) 50
D) 75
E) 100
Cevap İçin Tıklayın
Cevap C
Binalarda Yangına Dayanım
Ekipman/Malzeme | Yangına Dayanım Süresi |
Yangın kompartımanı | En az 60 dakika yangına dayanıklı duman ve ısı geçirmez |
Düşük tehlikeli yerler | En az 30 dakika yangına dayanıklı |
Betonarme veya betonarme-çelik kompozit elemanları | 120 dakika yangına karşı dayanıklı |
Yangın Duvarları | En az 90 dakika |
Yüksek binalar | En az 120 dakika |
Kaçış Yolları | En az 60 dakika |
Yangın güvenlik holü | Yangına en az 120 dakika dayanıklı duvar ve en az 90 dakika dayanıklı duman sızdırmaz kapı |
Bir dış geçide açılan çıkış kapısı | 30 dakika |
Kaçış merdivenleri | Yangına en az 120 dakika dayanıklı duvar ve en az 90 dakika dayanıklı duman sızdırmaz kapı |
Kaçış merdiveni ve yangın güvenlik holü kapıları | Duman sızdırmaz ve 4 kattan daha az ise en az 60 dakika, bodrum katlara ve 4 kattan daha fazla ise en az 90 dakika |
Bina yüksekliği 30.50 m’den fazla olmayan binalarda-Pencereler | En az 30 dakika yangına dayanıklı malzemeden yapılmalı |
Dış kaçış merdiveni | Yangına en az 60 dakika dayanıklı malzeme |
Kaçış yolu kapıları | Yapı yüksekliği 30.50 m’den az ise en az 60 dakika ve 30.50 m ve daha yüksek yapılarda, en az 90 dakika yangına dayanıklı ve duman sızdırmaz özellikte olması |
Otel, Motel ve Yatakhaneler
Ekipman/Malzeme | Yangına Dayanım Süresi |
Yatak odaları, | İç koridordan en az 60 dakika yangına karşı dayanıklı bir duvar ile ayrılır. Yangına en az 60 dakika dayanıklı bir duvar ile dış koridordan ayrılması gerekir |
İç koridora açılan kapılar | En az 30 dakika |
Dış koridora açılan kapılar | En az 30 dakika |
Duman kesicileri | En az 60 dakika |
Bölme içinde yer alan kaçış kapıları | Yangına en az 60 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz |
Ekipman/Malzeme | Yangına Dayanım Süresi |
Kazan daireleri | Binanın diğer kısımlarından, yangına en az 120 dakika dayanıklı bölmelerle ayrılmış |
Kazan dairesi çıkış kapıları | 90 dakika |
Kazan dairesi ile yakıt depoları arasındaki bölme | 120 dakika |
Mutfaklar ve çay ocakları | 120 dakika |
Çatılar | 120 dakika |
Asansör kuyusu ve makine dairesi | En az 60 dakika dayanıklı ve yanıcı olmayan malzemeden yapılır |
Acil durum asansörlerinin elektrik tesisatının ve kabloları | 60 dakika |
Transformatör odası | 120 dakika |
Jeneratör odası | 120 dakika |
Tüm Kablolar | 60 dakika |
Havalandırma ve duman tahliye kanalları | 120 dakika |
Basınçlandırma sistemi | 120 dakika |
Parlayıcı ve patlayıcı maddeler üretilen veya işlenen veya depolanan tek katlı binalarda | 120 dakika |
Av malzemesi satılan yerler | 180 dakika |
Dolu tüplerin depo alanları | 120 dakika |
Tüp depo kapıları | 90 dakika |
LPG Perakende satış yerleri | Duvarlar 120 dakika, bölmeler ise 90 dakika |
Ek-3/C Bina Kullanım Sınıflarına Göre Yangına Dayanım (Direnç) Süreleri
Bina Kullanım Sınıfları | Yapı Elemanlarının Yangına Dayanım Süreleri (dak) | ||||||
Bodrum Katlar(1) (üstündeki döşeme dahil) | Giriş veya Üst Katlar | ||||||
Bodrum Kat(ların) Derinliği*(m) | Bina Yüksekliği (m) | ||||||
10 m’den fazla | 10 m’den az | 5 m’den az | 21,50 m’den az | 30,50 m’den az | 30,50 m’den fazla | ||
1. Konutlar | a) Bir ve İki Ailelik Evler | — | 30(2) | 30 | 60 | — | — |
b) Apartmanlar | 90 | 60 | 30(2) | 60 | 90 | 120 | |
2. Konaklama Amaçlı Binalar | |||||||
– yağmurlama sistemi yok | 90 | 60 | 60 | 60 | 90 | İzin verilmez | |
– yağmurlama sistemli | 60 | 60 | 30(2) | 60 | 60 | 120(3) | |
3. Kurumsal Binalar | |||||||
– yağmurlama sistemi yok | 90 | 60 | 60 | 60 | 90 | İzin verilmez | |
– yağmurlama sistemli | 90 | 60 | 30(2) | 60 | 90 | 120(3) | |
4. Büro Binaları | |||||||
– yağmurlama sistemi yok | 90 | 60 | 30(2) | 60 | 90 | İzin verilmez | |
– yağmurlama sistemli | 60 | 60 | 30(2) | 30(2) | 60 | 120(3) | |
5. Ticaret Amaçlı Binalar | |||||||
– yağmurlama sistemi yok | 90 | 60 | 60 | 60 | 90 | İzin verilmez | |
– yağmurlama sistemli | 60 | 60 | 30(2) | 30(2) | 60 | 120(3) | |
6. Endüstriyel Yapılar | |||||||
– yağmurlama sistemi yok | 120 | 90 | 60 | 90 | 120 | İzin verilmez | |
– yağmurlama sistemli | 90 | 60 | 30(2) | 60 | 90 | 120(3) | |
7. Toplanma Amaçlı Binalar | |||||||
– yağmurlama sistemi yok | 90 | 60 | 60 | 60 | 90 | İzin verilmez | |
– yağmurlama sistemli | 60 | 60 | 30(2) | 60 | 60 | 120(3) | |
8. Depolama Amaçlı Tesisler | |||||||
a) | Depolar | ||||||
– yağmurlama sistemi yok | 120 | 90 | 60 | 90 | 120 | İzin verilmez | |
– yağmurlama sistemli | 90 | 60 | 30(2) | 60 | 90 | 120(3) | |
b) | Otopark | ||||||
– açık otoparklar | — | — | 15(2) (4) | 15(2) (4) | 15(2) (4) | 60 | |
– diğer otoparklar | 90 | 60 | 30(2) | 60 | 90 | 120(3) | |
* Binanın en alt bodrum kat döşemesi ile zemin kat döşemesi arasındaki mesafe. (1) Bir bodrumun üstündeki döşeme (veya birden fazla bodrum var ise en üstteki bodrumun üstündeki döşeme), eğer giriş ve üst katlar için olan yangına dayanım süreleri daha fazla ise o hükümleri sağlamalıdır. (2) Binaları ayıran yangın kompartıman duvarları için en az 60 dakikaya yükseltilir. (3) Taşıyıcı sistemin bir bölümünü teşkil etmeyen elemanlar için 90 dakikaya düşürülebilir. (4) Acil kaçışı oluşturan elemanlar için 30 dakikaya yükseltilir. | |||||||
2023-MAYIS-A
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’e göre, düşük yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip malzemelerin bulunduğu düşük tehlikeli yerler yangına en az kaç dakika dayanıklıdır?
A) 15
B) 30
C) 45
D) 60
E) 75
Cevap İçin Tıklayın
Cevap B